Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Page 141

ÓSKILJANLEGUR BREYTILEIKI TILVERUNNAR
áherslu huglægn túlkunarinnar á vitsmunalegar takmarkanir mannskepn-
unnar og staðsetur því Pyrrhon tryggilega innan efahyggjuhefðarinnar.
Huglæg túlkwi og hlutlæg
Helstu rökin fyrir hlutlægri túlkun eru neikvæð að því leyti að fylgjendur
hennar halda því fram að huglæg túlkun sé óskiljanleg, að minnsta kosti ef
textanum er ekki breytt; þess vegna ættum við að fallast á hlutlæga túlkun.
Það er ályktunin frá setningu la að setningu lb sem talin er óskiljanleg.
Frestum í bili spurningunni hvort ekki sé hægt að skilja ályktunina. Því
hvað sem öðru líður þá hefur þessi gagnrýni sannfært marga fræðimenn
um að annað hvort ætti að gefa huglægu túlkunina upp á bátinn eða lag-
færa textann. Sumir hafa valið seinni kostinn.
Aðstæðurnar sem gefnar eru til kynna í setningu la hafa ákveðnar
afleiðingar sem tilgreindar eru í setningu lb: „Þess vegna (dia tonto) segi
hvorki skynjanir né skoðanir satt eða ljúgi.“ Eduard Zeller breytti dia
touto í dia to („vegna þess að“) og gerði því afleiðingu að forsendu.' Þá
segir rökfærslan að við getum ekki ákvarðað hvernig hlutur er í eðli sínu
vegna þess að skynjanir okkar og skoðanir segja okkur hvorki sannleikann
né ljúga. Með þessu móti gat Zeller haldið bæði í huglæga túlkun og þá
grundvallarhugmynd að við getum ekki ákvarðað hvernig hlutir eru.
Huglæga túlkunin lendir samt í vandræðum, því það lítur út fyrir að
enn sé frekar erfitt að skilja ályktunina.7 8 Pyrrhon segir að skynjanir okkar
og skoðanir segi hvorki sannleikann né ljúgi; þær eru hvorki sannar né
ósannar. Það virðist langsótt að álykta af þessari fullyrðingu að hlutir séu
óákvarðanlegir, og halda þannig fram huglægri túlkun.9 Það er því full
ástæða til að gjalda varhug við textabreytingu Zellers. Enn eiga fylgjendur
huglægrar túlkunar efdr að útskýra ályktun sem virðist vera óskiljanleg:
„okkur væri þá sagt að ekki sé hægt að uppgötva eðli hluta, og að „af
þessum sökum segi hvorki skynjanir okkar né skoðanir okkar sannleikann
eða ljúgi“. En þetta er algjörlega óskiljanlegt“ líkt og gagnrýnandi hug-
lægu túlkunarinnar segir.10 A þessum grundvelli er því haldið ffam að við
ættum einfaldlega að hafna huglægri túlkun á ólagfærða textanum.
7 Zeller (1909: 501).
8 Sbr. Bett (1994b: 167-69), (2000: 27).
9 Um aðrar túlkanir á merkingu setningarinnar, sjá Bett (2000: 60-62) og Svavar
Hrafii Svavarsson (2004: 272-73).
10 Bett (2000: 22).
139