Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Síða 156

Birgir Andrésson fæddist í Vestmannaej'jum 6. febrúar 1955. Hann
ólst upp frá fimm ára aldri í Reykjavík — raunar á Blindraheimilinu Hð
Hamrahlíð þar sem faðir hans og stjúpmóðir bjuggu.
Birgir stundaði nám við Myndlista- og handíðaskóla Islands og Jan van
Eyck-listaakademíuna í Maastricht í Hollandi. A ferli sínum hélt Birgir
fjölda einkasýninga á Islandi og um gjörvalla Evrópu og tók þátt í sam-
sýningum frá árinu 1976. Hann var fulltrúi Islands á Feneyjatvdæringnum
árið 1995 og stór yfirlitsýning á verkum hans var haldin í Listasafni íslands
2006. Birgir lést í Reykjavík 25. október 2007 en síðustu verk hans voru
sýnd í Gallerí i8 í apríl 2008.
Arið 2004 hóf Birgir Andrésson að rækta „innflytjendur“ í Ora-
niðursuðudósum og kallaði Nýbúa. I þessum verkum gróðursetti hann
af sérstakri alúð, umhyggju og ómældri gleði steina úr ávöxtum frá fram-
andi löndum. Eftir að hafa snætt ávöxtinn valdi hann uppeldisstöðina,
íslenska gróðurmold í niðursuðudós frá Ora. Því hvað er íslenskara en
Ora-niðursuðudós? Verkin Nýbúar eru um margt ólík öðrum verkum sem
Birgir gerði síðustu árin. Ætla má að hér sé hann að velta fyrir sér spurn-
ingum um stefhu Islendinga í innflytjendamálum og hvort við séum að
reyna að steypa þetta fólk í sama rammíslenska mótið og við erum sjálf
sprottin úr, rækta tilbrigði við góðan og mætan Islending úr viðteknum
menningararfinum. Birgir lýsti sjálfur þessum verkum eitt sinn þannig að
„ávextirnir sem við njótum svo mjög koma að utan og við þurfum að elska
og annast um það fólk sem flyst hingað uppá hjarann, leyfa nýgræðingnuin
að vaxa í íslenskri mold“.
Þar sem Birgir Andrésson ólst upp alsjáandi hjá blindum foreldrum
varð hann þar með ósjálfrátt lýsandinn, vegvísirinn og umhverfisþýðand-
inn. Það hlutverk hefur trúlega orðið fyrsta kveikjan að myndlistamann-
inum Birgi Andréssyni og hugsanlega má rekja til þessarar reynslu notkun
hans á texta í myndlist, þörf hans fyrir að opna augu okkar sem höfuni
sjón og kenna okkur að lesa í söguna og í íslenska þjóðmenningu. Hann
lagði sig meðal annars eftir sagnfræði og þjóðlegum fróðleik, drakk í sig
alþingistíðindi og opinberar skýrslur og sótti sína „íslensku“ myndlist í
þann arf — „það undarlega í hinu íslenska“. Mörg verk Birgis fjalla um
sjálfsskilning Islendinga, táknmyndir þjóðarinnar og þjóðararfsins og það
hvernig hann sjálfur sá minni fortíðarinnar brosa í spegli samtímans.
Amaldnr Freyr Birgisson
x54