Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Side 235

TILBRIGÐI I ORÐMYNDUM OG SETNINGAGERÐ
hindí (og skyldum málum á Indlandi) virðast vera aukatengingar með mis-
munandi stýriátt.1:i Lítum á efdrfarandi dæmi úr hindí:
(22) Hari-ne Sita Ramesh-ko jaantii hai aisa kaha.
Hari-verkf. Sita Ramesh-þf. veit „Hari sagði að Sita þekkti Ramesh.“ er sem sagði
(23) Hari-ne kaha ki Sita Ramesh-ko Hari-verkf. sagði að Sita Ramesh-þf. „Hari sagði að Sita þekkti Ramesh.“ jaanti þekkir ihai. er
Hindí er í aðalatriðum mál þar sem hausar setningafræðilegra formdeilda
eru í lokasæti og orðið aisa í því máli gegnir meðal annars hlutverki auka-
tengingar í lokasæti í tíðbeygðum setningum, eins og sýnt er í (22). Hindí
og skyld mál hafa hins vegar tekið aukatenginguna ki að láni úr persnesku
þar sem hún stendur firemst í setningu. Þegar hún var tekin upp hélt hún
sæti sínu eins og sýnt er í (23). Auk þess hafa aukasetningar með ki annars
vegar og aisa hins vegar ólíka stöðu gagnvart móðursetningunni, að því
er virðist vegna skyldubundinnar fráfærslu á H-setningum líkt og í fall-
setningum sem heþast á aukatengingunni dafi í þýsku, en um það einkenni
verður ekki þallað hér. Hvað sem öðru líður bendir sú staðreynd að stýriátt
ki varðveittist við lántökuna til þess að stýriátt sé eiginleiki sjálfrar auka-
tengingarinnar fremur en tungumálsins í heild. Ef þetta á við um ki í hindí
virðist rökrétt að gera ráð fyrir því að stýriátt almennt sé orðgerðarlegur
eiginleiki einstakra hausa.
Annars konar setningatilbrigði sem eru háð setningarhaus er sá breyti-
leiki sem kemur ffam í ensku um það í hvaða haussætum sagnir geta staðið.
Þannig er gert ráð fyrir því að hjálparsagnirnar have, be og háttarsagnir, sem
hver um sig myndar sennilega sérstakan beygingarlegan og setningarlegan
flokk færist í beygingarhaus við mismunandi skilyrði. Færsla aðalsagna,
sem eru hinn ómarkaði flokkur, verður hins vegar einungis í rökformi
(e. Logical Form). Þessi munur milli flokka enskra sagna virðist nokkurn
veginn hliðstæður muninum á því á hvaða stigi í byggingu orða ólíkum
aðskeytum er bætt við. I þessu sambandi eru leifar af virkni S2-reglunnar
15 Eg vil þakka Joan Bresnan fyrir að benda mér á þetta atriði. Aravind Joshi og
Rajeesh Bhatt fá einnig þakkir íyrir að ræða um það við mig og leggja tdl dæmin.
Þeir hafa bent á að í raun sé erfitt að greina bæði ki og aisa og sú einfalda lýsing
sem ég set fram er e.t.v. ekki fullnægjandi. Hvað sem því líður virðist óliklegt að
frekari athugun myndi breyta því að stýriátt orðanna er mismunandi og að þau
hafa stöðu kerfisorða.
233