Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2008, Page 239

TILBRIGÐI í ORÐMYNDUM OG SETNINGAGERÐ
hollenskar aðsetningar ýmist verið forsettar eða efdrsettar, en þá er aftur
á móti skýr merkmgarmuntir á milli afbrigðanna. Forsetningamar tákna
venjulega staðsetningu en eftirsetningamar vísa alltaf til stefnu. Eftirfarandi
dæmi sýna þessa hegðun:
(29) a. Ik fiets in de straat.
Eg hjóla á götunni
(aðeins staðsetning - hjólreiðar mínar fara fram á götunni)
a. Ik fiets de straat in.
Eg hjóla götuna (inn) í
(aðeins stefha - hjólreiðamar færa mig inn í götuna)
Ef aðsetning leyfir ekki stefnutúlkun kemur eftirsetning ekki til greina,
eins og eftirfarandi andstæða sýnir:
(30) a. Ikzwembij
Eg syndi við
b. *Ik zwem
Eg syndi
de grote pier
stóra bryggjuna
de grote pier bij.
stóru bryggjuna við/að
Aðsetningar sem eingöngu er hægt að túlka sem staðsetningu geta á hinn
bóginn verið forsetningar eða eftirsetningar, en ekki hvort tveggja, eins og
sýnt er hér að neðan:20
(i) De garage in wil ik rijden maar de garage uit niet.
(ákv.gr.) bílskúr inn í vil ég aka en (ákv.gr.) bflskúr úti ekki
Stundum er munur á orðaröð og merkingarsviði eftir því hvort samruni verður
eða ekki, eins og hér er sýn:
(ii) a.... dat ik de stadt niet in rijd.
... að ég (ákv.gr.) borg ekki inn í ald
„... að ég aki ekki inn í borgina.“
b.... datik de stadt in niet rijd (maar fiets).
... að ég (ákv.gr.) borg inn í ekki aki (heldur hjóla)
„... að ég ald ekki (heldur hjóli) inn í borgina.“
Hér er einnig nokkur áhersla á efrirsetningunni þar sem ekki verður samrani.
Líklegt má telja að möguleikinn á samruna hafi komið í veg fyrir að þessar efrir-
setningar væra með tímanum endurtúlkaðar sem forsetningar. Jacqueline Guéron
fer þakkir fyrir að benda á mikilvægi samrunaferlisins í þessu tilviki.
20 Umsetningar (e. ciratmpositions) eru einnig til þótt þær skipti ekki máli í þessu sam-
hengi:
(i) Ik loop naar de gasten toe.
Eg geng upp (ákv.gr.) gestir til
237