Þjóðlíf - 01.05.1988, Blaðsíða 26

ERLENT
skyldu sinnar er staöa þeirra svona ámóta og
ef við pössum upp á einhvern hlut sem við
þurfum að nota.t.d. þvottavél, en ekki vegna
þess okkur sé ekki að öðru leyti nokkurn
veginn sama um hann.
Konur í Þriðja heiminum sækjast lítt eftir
völdum og áhrifum út á við og af þeirri ein-
földu ástæðu, að karlmenn þeirra myndu
vera fljótir að berja alla slíka viðleitni niður
vegna þess að konur hafa ekki vit á stjórn-
málum, hvað þá heldur að þær geti stjórnað.
Það hvarflar ekki að neinum heilvita manni á
þeim svæðunr og þarf raunar ekki að fara alla
leið þangað til að finna þetta afdráttarlausa
hugarfar. Rétt er að hafa á bak við eyrað að
hér er auðvitað alhæft.
Konan í flestum ríkjum Þriðja heimsins
getur sem sagt verið góð til síns brúks á heim-
ilinu. og þó umfram allt ef hún gætir þess að
fara ekki inn á svið karlmannsins.
Sjálf er hún innilega þakklát ef hún fær
eiginmann, sem með dyggri aðstoð hennar
sér fyrir henni og sístækkandi barnahópi.
Hún skal vera honum undirgefin í ævafornri
merkingu þessa og gæta vandlega að mis-
bjóða ekki karli sínum með því að halda hún
viti eitthvað í hausinn á sér.
Þar með er eiginlega upp talið hvað konan
getur og hugmyndir hennar um þetta líf mót-
ast af því enda sættir hún sig yfirleitt möglun-
arlaust við sitt hlutskipti. Konur í þessum
löndum þjást ekki af krankleika sem er land-
lægur í iðnvæddum samfélögum og kallast
skólaþreyta eða námsleiði af þeirri augljósu
ástæðu, að til þess að læra gefst sjaldan tæki-
færi. Þegar best lætur eru konurnar í Þriðja
heiminum enn á því stigi sem við vorum fyrir
áratugum: þegar menntun og öflun þekking-
ar var ekki aðeins æskileg í hugunum, hún
var það sem fólk þráði. oft öðru heitar en var
ekki innan seilingar nema hjá tiltölulega fá-
um.
Sums staðar í Asíulöndum hefur draumur-
inn ekki einu sinni komist almennilega upp á
yfirborðið. Þegar lífsbaráttan snýst um að
hafa í sig og á og gengur ekki nema stundum,
er að margra mati út í hött að láta sig dreyma
um annað en hafa til hnífs og skeiðar. Börn
— hvort sem eru stúlkur eða drengir, þótt
stúlkurnar séu enn verr settar, ef nokkuð er,
fara ekki í skóla, nema þar sem efnameiri
fjölskyldur eiga í hlut.
Nú skal náttúrlega að því hugað, að þótt
heiminum sé af mikilli ósvífni skipt niður í
númer, eins og nafngiftin Þriðji heimurinn
ber með sér, eiga þessar yfirlýsingar ekki við
alls staðar. Það skal og haft í huga að réttur
kvenna samkvæmt lögum á víðast að heita til
jafns á við karla.
Sem betur fer er ástandið til að mynda í
Arabaríkjum, sennilega að Jemenlöndunum
þó frátöldum, allt öðruvísi. Staða kvenna er
þar kannski ekki öldungis eftir okkar höfði,
en menntun allra — ekkert síður kvenna en
karla — er sinnt þar af miklum krafti. Auð-
vitað ræður olíuauður þeirra meginmáli.
Sirimavo Bandaranaike: hæstráðandi á
Sri Lanka 1959-65. Tími hennar er liðinn
og stjórnviskan varla til að falla í stafi yfir.
Þriðji heimurinn er fullur af andstæðum og
þversögnunr. Þrátt fyrir að ekki sé ýkt um
önrurlega stöðu kvenna í löndum þriðja
heimsins í austur og suðaustur Asíu hafa
konur verið áhrifavaldar eða jafnvel stjórn-
endur. í fimm löndurn þar sem býr hvorki
meira né minna en fimmtungur mannkynsins
alls. Hvernig getur þetta þá komið heim og
saman?
Indira Gandhi er vitaskuld nafntoguðust
þessara kvenna, en hún stýrði Indlandi 1966-
77 og aftur 1980-84. Indland er annað fjölbýl-
asta land í heimi með um 800 milljónir
manna.
Corazon Aquino tók við forsetaembætti á
Filippseyjum fyrir röskum tveimur árum.
Um sextíu milljónir íbúa eru á Filippseyjum.
Sirimavo Bandaranaike var hæstráðandi á
Sri Lanka frá 1959-1965. Sri Lankar eru á
sextándu milljón.
Benazir Bhutto er atkvæðamestur stjórn-
arandstöðuleiðtogi í Pakistan og hefur verið
frá því hún fékk að snúa heim úr útlegð fyrir
þremur árum og tók við stjórn ppp-flokks-
ins. í Pakistan búa tæpar 100 milljónir.
Hasina Wajid stjórnar stærsta stjórnarand-
stöðubandalaginu í Bangladesh. en átta
flokkar vinna innan vébanda Awamiflokks-
ins.
Khalida Zia er forsvarsmaður Þjóðar-
flokksins, sem er bandalag sjö flokka. Engir
aðrir stjórnarandstöðuleiðtogar eru jafn at-
kvæðamiklar og þær stöllur. íbúar í Bangla-
desh eru um 105 milljónir.
A Sri Lanka hefur ekkjan Janaki Rama-
chandran nýlega tekið að sér forystu tamíla
að eiginmanni sínum myrtum, og þótt hún sé
sennilega ekki hugsanlegur þjóðarleiðtogi
Janaki Ramachandran: hefur nýlega tek-
ið að sér forystu tamíla á Sri Lanka.
eins og þær gætu verið — að minnsta kosti
fræðilega séð, Bhutto í Pakistan og Hasina
og Khalida í Bangladesh, er ekki úr vegi að
geta hennar hér.
Það má auðvitað endalaust velta fyrir sér,
hvernig það getur orðið að konur í þessum
löndum, sem undantekningarlítið eða jafn-
vel undantekningarlaust, eru rakin karl-
mannasamfélög, hafa komist í þessa kynd-
ugu/völtu stöðu.
Þessar konur eiga allar eitt sameiginlegt:
Þær eru allar nánir ættingjar manna sem hafa
verið við stjórn í viðkomandi landi og hafa
verið myrtir. Að vísu er Indira Gandhi und-
antekning, Nehru sálugi, faðir hennar dó
ósköp heiðarlegum dauðdaga og Indira
hafði verið kosin á þing fyrir lát hans. Á hinn
bóginn er óhugsandi að hún hefði tekið við,
eftir örstutt stjórnartímabil Shastri, ef hún
hefði ekki verið Nehrusdóttir. Indira
Gandhi átti reyndar eftir að sanna það, að
hún var stórmerkilegur stjórnmálaforingi,
sem hafði tögl og hagldir í Indlandi á
stjórnarárum sínum. Menn geta deilt um
hana og aðferðir hennar, sem einatt voru
ekki sérlega geðslegar. En um hæfileika
hennar efast menn naumast af nokkurri
sanngirni. Það er fróðlegt að íhuga, hvort
karlmaður sem hefði gripið til sams konar
ráða og hún hefði sætt sams konar dómum.
Ég leyfi mér að draga það í efa.
Fyrri stjórnartíð Indiru Gandhi mun
áreiðanlega vera talin til betri tímabila á Ind-
landi. Hún stýrði af mikilli útsjónarsemi,
hagur milljónanna var stórbættur, menntun
efld, staða kvenna bætt og fitjað upp á nýjum
atvinnugreinum.
Á vettvangi alþjóðamála varð hún fyrir-
26