Þjóðlíf - 01.05.1988, Blaðsíða 56

VIÐSKIPTI
Norrænu ráðherranefndina fyrir að sýna
norrænum atvinnurekendum linkind í sam-
bandi við meðákvörðunarrétt yfir landa-
mærin. Hann hefur hótað því að verkalýðs-
hreyfingin muni fá ríkisstjórnir Norðurlanda
til þess að setja lög um þetta efni, náist ekki
samningar við atvinnurekendur.
Norræna verkalýðssambandið gerir kröfu
um að fulltrúar verkalýðsfélaga innan nor-
rænna fyrirtækjasamsteypa fái að hittast til
skrafs og ráðagerða. Þeir fái ennfremur rétt
til þess að krefjast upplýsinga um hag og
áætlanir stjórnar samsteypunnar, og rétt til
þess að eiga viðræður við aðalstjórnina. Allt
á kostnað atvinnurekenda.
Mauritz Enqvist frá finnska atvinnurek-
endasambandinu hefur svarað þessum kröf-
um í Huvudstadsbladet 27/2 ’88. Hann held-
ur því fram að NFS hafi illu heilli tekist að
læða ákvæði um santráð innan norrænna
fyrirtækja inn í áætlun Norðurlanda um efna-
hagsþróun og fulla atvinnu frá 1985 — Norð-
urlönd í vexti. Hann heldur því fram að hér
sé eingöngu um valdapólitískt útspil nor-
rænnar verkalýðshreyfingar að ræða. Síðan
sé ætlunin að nota Norðurlöndin sem stökk-
pall fyrir Evrópusamband norrænna verka-
lýðsfélaga sem hyggi á áþekka kröfugerð
innan Evrópubandalagsins.
Enqvist minnir á að bæði innan ILO og
OECD hafi ríki. verkalýðshreyfing og at-
vinnurekendur samþykkt tilmæli um beina
samninga rnilli fyrirtækjastjórna og verka-
lýðshreyfinga í hverju landi fyrir sig, burtséð
frá eignarhaldi. Annars sé hætta á því að
stjórnir dótturfyrirtækja verði sniðgengnar,
en þær ættu að öðru jöfnu best að vera færar
um að meta aðstæður heima fyrir. NFS telur
hinsvegar að aðstæður hafi breyst og nauð-
synlegt sé að verkalýðshreyfingin geti rætt
við þá sem raunverulega hafa völdin í alþjóð-
legum hringum og ákveða hvaða verksmiðj-
ur og dótturfyrirtæki skuli sett á vetur eða
seld til slátrunar.
EB-möskvar
Tímaritið Economist á Bretlandi birti í
nóvember 1987 lista yfir það sem Skand-
inavíuríkin Finnland, Noregur og Svíþjóð
hafa framyfir EB-ríkin að þess mati. Þetta
eru mikilvægir möskvar í norræna vel-
ferðarnetinu og margir fulltrúar
verkalýðshreyfingarinnar óttast að EB-
staðlarnir muni stækka möskvana í net-
inu og gera tilveruna ótryggari fyrir launa-
fólk.
■ Norðurlöndin eru efst á lista OECD
um þjóðarframleiðslu á mann. Noregur
er með tvöfalda þjóðarframleiðslu á
mann miðað við meðaltal EB-ríkja.
Jan Balstad frá norska Aiþýöusamband-
inu. Útilokun frá Efnahagsbandalaginu
gæti þýtt minnkandi atvinnu á Norður-
löndum.
Atvinnurekendur saka hinsvegar NFS um
að vilja nota valdapólitíska stöðu sína á
Norðurlöndum til þess að skapa evrópskt
fordæmi. og allt situr fast í þeirri þriggja aðila
nefnd sem verið hefur að störfum á vegum
Norrænu ráðherranefndarinnar frá því 1986.
Innan Evrópubandalagsins var svokölluð
Vrediling tillaga um upplýsingaskyldu fyrir-
tækja og áhrif launafólks lögð á hilluna 1977.
Evrópusamband frjálsra verkalýðsfélaga vill
nú hefja nýja sókn á þessu sviði og krefjast
raunverulegra áhrif á hina., félagslegu vídd",
sem talað er um í félagsmálaráði EB en ekki
er virt úti í atvinnulífinu.
Tvær raddir um
framtíðina
Að lokum skulum við íhuga álit tveggja heið-
ursmanna á því hvaða leiðir sé um að ræða í
eða norrænt
■ Fólk lifir lengur á Norðurlöndum en
nokkurs staðar annars staðar í heiminum.
Barnadauði er minnstur í heimi og lestr-
arkunnátta mest og best.
■ Slömm fyrirfinnast varla, ekki einu
sinni í miðborgum.
■ Hlutur skatta af þjóðarframleiðslu er
hár (40-50%), en um leið eru hin opin-
beru fjárlög í betra jafnvægi en annars-
staðar í Evrópu.
aðlöguninni að hinu nýja „vestrómverska
Evrópuríki".
Peter J. Boidt hjá Alþýðusambandinu í
Finnlandi telur að Norðurlöndin muni neyð-
ast til þess að kjósa sér einhverskonar sam-
bland af eftirtöldum þremur leiðum:
1. Fullkomið sjálfsforræði með einangrun,
minnkandi hagvexti og verri hag.
2. Aðlögun að EB með minnkandi sjálfsfor-
ræði án þess að hafa áhrif á ákvarðanir innan
þess.
3. Beinar greiðslur til EB gegn því að fá að
vera með í sameiginlegum markaði á hag-
kvæmum kjörum, en með rétti til þess að
velja aðrar lausnir en EB á sumum sviðum.
Skoðun Boldts er sú að aðlögunin verði
aldrei að kostnaðarlausu og spurningin sé
um það hve dýru verði menn vilji kaupa hana
og í hvaða gjaldmiðli þeir vilja greiða.
Blaðamaðurinn Olle Svenning á Arbetet í
Málmey, sem lengi hefur fylgst með Evrópu-
málum, m.a. frá París, greinirsvo frá afstöðu
vinstri sinna á Ítalíu og Englandi:
„Nú er svo komið að bókstaflega enginn í
þessum hópum enskra og ítalskra vinstri
sinna heldur fram einangrunarstefnu, stefnu
velferðar íeinu landi. á móti hinu kapítalíska
Evrópubandalagi. Auðvitað telja þeir að EB
sé frjálslynt bæði hvað líður hugmyndafræði
og efnahagsstefnu. En svar vinstri manna
hlýtur að vera sameining í Evrópu um að
gefa Evrópusamvinnunni annað inntak. Ef
þörf krefur verður að þeirra mati að rífa upp
Rómarsáttmálana sem gerðir voru í mestri
frosthörku kalda stríðsins." Og Olle Svenn-
ing bætir við frá eigin brjósti: „Evrópusam-
band frjálsra verkalýðsfélaga hefur gert sér
stefnuskrá, sem að vísu gerir ekki ráð fyrir
evrópskum sósíalisma, en miðar að Evrópu
þar sem fullt tillit er tekið til félagslegra og
mannúðlegra vídda í framleiðslukerfinu."
Stokkhólmi 30. mars/ Einar Karl
Haraldsson.
velferðarnet
■ Atvinnuleysið er svo lítið að afgangur-
inn af Evrópu ætti að skammast sín.
■ Norðurlöndin eiga heimsmet í aðild
að verkalýðsfélögum.
■ Sú félagslega ábyrgð sem menn taka
hverjir á öðrum og sú umönnun sem er
sýnd sjúkum og veikburða kemur einnig
fram í því hvernig fólk og fyrirtæki um-
gangast náttúruna.
54