Þjóðlíf - 01.05.1988, Blaðsíða 55

VIÐSKIPTI
komnir upp í atvinnulífinu, fór talan niður í
0.4% og á fyrstu fjórum árum yfirstandandi
áratugar, þegar fjöldaatvinnuleysi var orðið
viðvarandi, er þessi tala komin niður í 0.2%.
Til samanburðar þá skipta 20 þúsund nor-
rænir menn um ríkisfang og 50.000 um veru-
stað innan Norðurlanda á ári hverju, eða
0.3-0.4%. Hinn frjálsi vinnumarkaður á
Norðurlöndum hefur verið miklu virkari yfir
tímabilið í heild heldur en reyndin er innan
EB.
Evrópusamband frjálsra verkalýðsfélaga
óttast mjög að í framtíðinni verði um að ræða
óviðunandi þrískiptingu vinnumarkaðarins.
Efst á toppnum verði vel menntaður, vel
launaður og vel stæður þriðjungur launa-
fólks, sem hefur rétta og sérhæfða menntun
(tækni-, hagfræði- eða tölumenntun t.d.).
Fólk úr þessum hópi nýtur hins frjálsa vinn-
umarkaðar og fer fram og aftur yfir landa-
mærin milli skóla, stofnana og vinnustaða.
Um 50 prósent vinnuaflsins verður í hópi
tvö og stundar tiltölulega einhæf og kyrrstæð
þjónustu- og iðnaðarstörf.
Á botninum verður svo sá þriðjungur sem
ekki hefur náð fótfestu á vinnumarkaði, get-
ur ekki aðlagast hröðum breytingum á hon-
um, eða er í lamasessi vegna atvinnusjúk-
dóma, örkumla eða einhvers konar líkam-
legrar eða andlegrar örbirgðar.
„Við verðum að berjast gegn því að vinn-
umarkaðurinn geti losað sig við fólk eins og
iðnaðurinn losar eiturefni í sjóinn. Slíka fé-
lagslega losun verður að stöðva," segir Guy
Spitaels leiðtogi belgískra sósíalista í viðtali
Peter J Boldt hjá finnska Alþýðusam-
bandinu. Óhjákvæmileg aðlögun Norð-
urlanda að Evrópubandalaginu, —
spurningin um það hve dýru verði menn
vilji kaupa hana.
við Arbetet í Málmey 8/2 ’88. „Annars verð-
ur atvinnulífið harðneskjulegt og ómann-
eskjulegt í óviðunandi vinnuumhverfi. Pað
tjóar ekki að vinna fólk til fylgis við Evrópu-
hugsjónina eingöngu með flottum ræðum
evrókrata og evróvina. Evrópa verður að
njóta víðtæks stuðnings meðal alþýðu
manna. Evrópa verður að hafa hjarta."
Hræddari við
EB-staðla
en atvinnuleysi
í skoðanakönnunum í Svíþjóð og Noregi
hefur það komið í ljós að almenningur óttast
ekki svo mjög að atvinnuleysi muni vaxa við
það að Svíar og Norðmenn gerist aðilar að
Evrópubandalaginu. Það sem áður var sagt
um tregðu til þess að hreyfa sig yfir landa-
mæri hjá fólki sem hefur litla menntun styður
það að ástæðulaust sé að óttast fjöldainnrás
atvinnulausra frá Vestur-Evrópu. Vel skól-
að fólk er hinsvegar hvarvetna aufúsugestir
og eins og ástandið er nú t.a.nr. í Svíþjóð er
talið að hið opinbera og iðnaðurinn muni
berjast um hvern skólaungling sem út á
vinnumarkaðinn kemur næsta áratuginn.
Jan Balstad hjá norska Alþýðusambandinu
tjáir fremur hina almennu skoðun, þegar
hann segir íþemablaði NFS nr. 1 1988 að fólk
óttist að útilokun frá EB muni geta leitt til
minnkandi atvinnu vegna þess að 60-70% af
útflutningsvörum Norðmanna fari á EB-
markaðinn.
Á móti kemur að fólk er uggandi um að
þeir staðlar sem verið er að taka ákvarðanir
um innan EB á rúmlega 300 sviðum fram-
leiðslu- og viðskipta muni draga úr þeim lífs-
gæðum sem þegar eru fyrir hendi á norður-
löndum. Að til að mynda kröfur til vinnu-
verndar og vinnuumhverfis muni fara
minnkandi með tilvísun til EB-staðla.
Valdastaða og með-
ákvörðunarréttur
yfir landamæri
Evrópusamband frjálsra verkalýðsfélaga
gerir kröfur um virka evrópska atvinnu- og
iðnaðarstefnu. Það gerir kröfu um sérstakar
byggðaaðgerðir, enda er nú svo komið að
sterkustu vígi verkalýðshreyfingarinnar eru
á jaðarsvæðum og í sveitum, en ekki lengur í
verksmiðjum borganna. Pað gerir kröfu um
markvissa umskólun og vinnumarkaðspóli-
tík svipaða þeirri sem tíðkast á Norðurlönd-
um. Og það vill fá rétt til samninga yfir
landamærin.
Eitt af því sem evrópskir atvinnurekendur
óttast eins og pestina er það ef tækist að
koma á einhvers konar meðákvörðunarrétti
í evrópskum samsteypum, eins og t.d. tíðk-
ast í Svíþjóð. Rune Molin varaforseti Al-
þýðusambandsins í Svíþjóð hefur gagnrýnt
Framtíð bjartsýnismannsins
Hjólin eru aftur tekin að snúast í Evrópu.
Atvinnuleysið minnkar ár frá ári.
Rauntekjur mjakast upp á við hægt en ör-
ugglega.
Hvarvetna í Vestur-Evrópu er nú svigrúm
til þess að bæta hið félagslega öryggisnet,
menntun, sjúkraþjónustu og umönnun.
Enginn talar lengur um „sjúka ellibelg-
inn“.
Vísindamenn úr öllum áttum vinna saman
að því að þróa nýja tækni og nýjar fram-
leiðsluvörur.
Vörur, þjónusta og fjármagn mæta engum
hindrunum við landamæri.
Heimsins stærsti heimamarkaður, 350
milljónir manna, hefur gert það að verkum
að samkeppnisaðstaða V-Evrópuríkja er nú
betri en keppinautanna hinumegin á hnettin-
um.
I lok níunda áratugarins tókst Norræna
verkalýðssambandinu og Evrópusambandi
frjálsra verkalýðsfélaga að fá hina „félags-
legu vídd“ viðurkennda, ekki aðeins sem
pappírsmarkmið í EB-plöggum, heldur sem
eins raunhæft og mikilvægt verkefni og að
ryðja úr vegi viðskiptatálmum og samkeppn-
ishömlum.
Staðlar um framleiðsluvörur og þjónustu
hafa verið samræmdir, en þau lönd sem
gerðu mestu gæðakröfurnar réðu ferðinni í
samræmingunni. Pað voru ekki ætíð Norður-
löndin en þó æði oft.
Verkalýðshreyfingin hafði áhrif á sam-
ræminguna m.a. með stórbættu innra sam-
starfi.
Norðurlöndin flytja ekki aðeins út bacon,
olíu, fisk, pappír og bfla, heldur einnig sitt
velferðarmódel og vinnumarkaðspólitík.
Pað er nú regla í Evrópu að launafólk eigi
fulltrúa í stjórnum fyrirtækja og á vinnustöð-
um starfa allsstaðar öryggis- og vinnuvernd-
arfulltrúar.
I fyrirtækjum sem starfa í mörgum löndum
eiga starfsmenn góða möguleika á að ræða
sameiginlegar kröfur yfir landamæri, og hafa
áhrif á langtímaáætlanir stjórna fjölþjóð-
legra fyrirtækja.
Evrópuríki eru almennt að opna landa-
mæri sín fyrir pólitískum, efnahagslegum og
menningarlegum straumum í álfunni.
53