Þjóðlíf - 01.09.1990, Qupperneq 38

MENNING
ÓPERAN í HÆTTU
Söngvarar áhyggjufullir út afframtíð Islensku óperunnar. „Skömm af því ef hún deyr. “
„Spurning um það hvort við erum menningarþjóð eða ekki. “ „Margir kenna á morgnana,
syngja við jarðarfarir eftir hádegi og í óperunni á kvöldin. “
Margir þeirra söngvara sem starfa er-
lendis tóku út þroska sinn, ef svo má
segja, í Islensku óperunni. Þar stigu þeir
sín fyrstu skref á sviði eftir að skóla lauk.
Sumir fóru hins vegar beint til óperu-
húsa ytra en hafa margir hverjir komið
heim og sungið í óperunni. Undanfarnar
vikur hefur mikil umræða verið í fjöl-
miðlum um vanda Islensku óperunnar,
skuldir hennar og lífsmöguleika.
Ekki er að undra að íslenskum söngvur-
um erlendis verði u'ðrætt um hana og hafi
þungar áhyggjur af framtíð hennar, —
deyi hún hrynur um leið grundvöllur fyrir
óperustarfi á íslandi. Menn segja að fari
íslenska óperan á hausinn njóti íslending-
ar í framtíðinni ekki krafta þeirra söngv-
ara sem nú eru erlendis og flóttinn til út-
landa haldi áfram. Og án söngvara verði
engar óperur.
„Flótti ungra söngvara til útlanda er af
því að hér fá þeir ekkert að gera,“ segir
Garðar Cortes. „Þeir þurfa að skipu-
leggja líf sitt lengur en tvo mánuði fram í
tímann. Menntun sína fengu þeir heima
og erlendis, reynsluna í Islensku óperunni
og þeir standast þær kröfur sem gerðar eru
til söngvara yfirleitt. Þess vegna eru þeir
kallaðir til starfa í útlöndum. En verði
ekki fyllt upp í þá sprungu sem er að
myndast verða það fáir frambærilegir
söngvarar eftir hér á landi að íslenska óp-
eran getur ekki sett óperur á svið. Ég er
hins vegar sannfærður um það að flestir
þeirra íslendinga sem eru að syngja ytra
kæmu heim ef þeir fengju eitthvað að
gera, — ég tala nú ekki um ef þeir yrðu
fastráðnir. Þá hefðu þeir örugga vinnu hér
á landi en gætu auk þess farið í nokkrar
vikur á ári til þess að syngja við óperuhús
ytra.“
Guðbjörn Guðbjörnsson er að feta sig
af stað í útlöndum. Hann hefur ekki sung-
ið í Islensku óperunni en ber hlýjan hug til
hennar: „Ég er eindreginn stuðningsmað-
ur íslensku óperunnar og og vil veg henn-
ar sem mestan. Það væri dapurlegt ef það
fólk sem búið er að byggja hana upp á
liðnum árum fær ekki að vinna að viðgangi
þessarar listgreinar áfram á Islandi. Það er
skömm af því ef íslenska þjóðin ætlar að
láta þetta fyrirtæki deyja drottni sínum.
Mín hugmynd er sú að hún verði ríkis-
ópera með ákveðnum fjölda stöðugilda
líkt og Þjóðleikhúsið þannig að söngvarar
hafi einhvern starfsgrundvöll.
Hitt er annað mál að mér finnst við sem
vinnum erlendis svolítið sniðgengin vegna
þess að okkur er ekki gefinn kostur á að
koma heim og syngja í nokkrum sýning-
um þegar settar eru upp óperur. Verk-
efnaval Islensku óperunnar miðast við
ákveðna tegund af söngvurum og okkur
þessum yngri er lítið hleypt að. Það verður
kannski ekki talað við mann fyrr en maður
er orðinn frægur, gerist það einhvern
tíma, og þeir hafa ekki efni á að borga
manni. Ef manni er hjálpað af stað er
miklu fýsilegra að fljúga heim, syngja tvær
til þrjár sýningar í óperunni upp á grínið
og fá vasapening til að halda sér uppi á
meðan. Það er ekki beint freistandi að
koma og fá tíu þúsund kall fyrir kvöldið
þegar fjögur hundruð þúsund krónur
bjóðast erlendis, eins og gæti gerst eftir
kannski tíu ár ef allt gengur að óskum. Þá
sér maður litla ástæðu til að gera þeim
greiða sem hafa ekki haft áhuga á að tala
við mann fyrr.“
Hverju svarar Garðar Cortes óperu-
stjóri þessari gagnrýni? Hvaða skoðun
hefur hann á því að kalla söngvara að
utan til að syngja nokkrar sýningar?
„Þá komum við að áhorfendum," segir
Garðar. „Ef þeir geta valið úr söngvurum,
komið þegar þeirra uppáhaldssöngvari
syngur og setið heima ef einhver ungur og
óþekktur íslendingur eða útlendingur er í
aðalhlutverki, bætist enn einn áhættuþátt-
urinn við rekstur Islensku óperunnar. Við
því má hún ekki eins og staða hennar er og
hefur verið.“
En málið snýst ekki einvörðungu um
það hvort íslenska óperan lifir eða deyr í
núverandi mynd. Söngvarar hafa í gegn-
um tíðina unnið þar nánast í sjálfboða-
vinnu og orðið að hlaupa úr annarri vinnu
á æfingar. Margir kenna á morgnana,
syngja við jarðarfarir eftir hádegi og í óp-
íslenskir óperusöngvarar
Framhald af bls. 35
Sigríður Ella Magnúsdóttir og Garðar
Cortes hafa verið hjá. Líklega er hún þó
frægari fyrir það að sjá um að bóka í
nokkrum löndum söngvara á borð við
Richard van Allan, Katia Ricciarelli, José
Carréras og Pavarotti. Þessi skrifstofa
tekur ekki að sér marga unga söngvara en
hugsar þeim mun betur um þá, sér um að
þeir færist ekki of mikið í fang. Þau gera
sér fyllilega grein fyrir því að ég er aðeins
25 ára gamall og á eftir að þroskast mikið
sem söngvari þannig að þau leita uppi
verkefni sem hæfa mér. Þau hugsa meira
um framtíðina en hagsmuni dagsins. Góð
umboðsskrifstofa er mikilvæg því að
þegar á hólminn er komið skynjar maður
fyrst hvað heimurinn er stór og hversu
mikið þarf til að koma sér á framfæri.“
Gunnar nýtur þess einnig að hann komst
fyrir þremur árum undir handarjaðar
Nicolais Gedda en hann er án vafa einn
frægasti tenór fyrr og síðar. „Hann hefur
tekið mig í tíma og gefið mér góð ráð. Ég
get hringt í hann hvenær sem er og borið
undir hann tilboð sem mér bjóðast."
I' slenskum söngvurum líður greinilega
vel erlendis. Þar geta þeir lifað ágætu
lífi af list sinni. Ljóst er að fleiri hyggja á
utanför; Signý Sæmundsdóttir og Sigrún
Hjálmtýsdóttir sögðu báðar í samtali við
Þjóðlíf að það væri kominn ferðahugur í
þær.
Fjölgun íslenskra einsöngvara erlendis
vekur óneitanlega spurningar um framtíð
óperulífs á íslandi, — hvað gerist ef
fremstu einsöngvarar þjóðarinnar kjósa að
starfa erlendis? Verða einhverjir eftir til að
setja upp óperur?
0
38 ÞJÓÐLÍF