Þjóðlíf - 01.09.1990, Blaðsíða 67

hneykslisins. Útlit var fyrir að samflokks-
menn Bush í Repúblikanaflokknum biðu
afhroð í þingkosningum 6. nóvember. Þá
verður að venju kosið um alla fulltrúar-
deildarþingmenn, þriðjung öldungadeild-
ar og í ýmsar stöður í fylkjunum fimmtíu.
En Bush þótti standa sig með afbrigðum
vel í slagnum við Saddam Hussein. í
ágústbyrjun hoppuðu vinsældir hans á
nokkrum dögum úr 56% í 76%. Enginn
Bandaríkjaforseta hefur átt jafn miklum
vinsældum að fagna þegar stjórnartíð hans
var hálfnuð.
I ágústlok sáust aftur á móti merki þess
að bankahneykslið yrði repúblikönum
fallvalt þrátt fyrir allt. Skoðanakönnun á
vegum New York Times og CBS sjón-
varpsins sýndi að óánægja færi vaxandi
um allt land. I maí gagnrýndu 42% Bush
fyrir lélega forystu í húsnæðisbankamál-
inu, en í síðari hluta ágúst töldu 51% að
forsetinn hefði haldið illa á málum. Þá var
liðið ár frá því að Bush undirritaði lög um
björgun húsnæðisbankanna, en það eru
mestu efnahagsbjörgunaraðgerðir í sögu
Bandaríkjanna.
En hvað uppskera stjórnmálaflokkarnir
vegna bankahneykslisins mikla? Hvaða
flokkur er ábyrgur fyrir hneykslinu að
þeirra mati? Svarið boðar ekki gott fyrir
repúblikana. Aðeins 17% benda á demó-
krata, en helmingi fleiri eða 35% segja að
flokkur forsetans sé ábyrgur. Hinir taka
ekki afstöðu eða telja báða flokka jafn-
ábyrga. Hneykslið liggur sem mara á kjós-
endum, 59% telja að það versta eigi enn
eftir að koma í ljós og 62 prósent óttast um
innistæður í húsnæðisbönkum.
Skoðanakannanir sýna að landsmenn
telji að það séu fyrst og fremst eigend-
ur og bankastjórar sem eigi sök á því
hvernig fór. Kosningastjórar repúblikana
viðurkenna þó að þeir eigi undir högg að
sækja, bæði vegna síhækkandi upphæða
sem verja þurfi til að bjarga gjaldþrota
bönkum og vegna þess að Neil Bush sé
þvældur í bankahneykslið. Almenningur
óttist að hagvöxtur stöðvist, skattgreið-
endur þurfi að reiða fram kostnað af
bankahneykslinu og að lífskjör versni.
Samt sem áður geti vinsældir Bush vegna
framgangs í Persaflóadeilu mildað áhrif
útbreiddrar svartsýni um efnahagsfram-
vindu.
Demókratar segja að í augum almenn-
ings sameinist margháttaðir efnahagsörð-
ugleikar í þessu máli og geti kosningar
oltið á því. Og demókratar eru vongóðir
um það að bankahneykslið ráði úrslitum í
forsetakosningum eftir tvö ár. ()
Kosningastjórar Repúblikana viðurkenna að reiði almennings beinist nú mjög að flokki þeirra í
kjölfar hneykslisins.
enginn vill leigja og risavaxnar, íburðar-
miklar hallir sem bankastjórar létu reisa
sér. Eftirlitsleysi og sú fullvissa að ríkið og
skattgreiðendur tækju á endanum á sig öll
skakkaföll húsnæðisbanka leiddi auðvitað
einnig til beinna lögbrota.
Ríkiskassi Bandaríkjanna hefur þegar
yfirtekið hundruð húsnæðisbanka. Sök-
um ríkisábyrgðar á innistæðum eru st jórn-
völd nauðbeygð að reyna að bjarga því sem
bjarga verður. William Seidman, sem
stjórnar björgunaraðgerðum, segir að
svindl og misferli hafi fundist hjá sextíu
prósentum þeirra sex hundruð banka sem
þegar séu gjaldþrota. Búast megi við að
gjaldþrota bankar verði tólf hundruð
þegar allt dæmið er gert upp. Seidman
segir að frá október í ár til október 1991
þurfi 100 milljarða dollara til þess að
bjarga verstu tilfellunum.
Saksóknarar einbeita sér að verstu til-
fellunum, en þeir viðurkenna að erfitt geti
reynst að sannfæra kviðdómendur um
sekt bankastjóra. Margir þeirra séu taldir
fyrirmyndar borgarar sem hafi látið veru-
legar upphæðir af hendi rakna til félags-
mála og í kosningasjóði.
étt áður en Irak réðst inn í Kúvæt 2.
ágúst síðastliðinn, stóð Bush forseti
afar illa í skoðanakönnunum. Bandaríkja-
menn kváðust óánægðir með stjórn hans á
efnahagsmálum og lýstu sérstaklega
ábyrgð á hendur honum vegna banka-
Fjölmiðlar hafa átt erfitt meðað lesa skýringar
á viðbrögðum stjórnarinnar af vörum Bush
forseta.
ÞJÓÐLÍF 67