Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2006, Blaðsíða 24

ÁGRIP ERINDA / XVII. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
E 17 Versnun á þarmabólgu við gigtarlyf.
Algengi og meingerð
Bjarni Þjóðleifsson1, Ken Takeuchi2, Simon Smale2, Purushothaman Premchand2,
Laurence Maiden2, Roy Sherwood3, Einar Björnsson4, Ingvar Bjarnason2
'Lyflækningadeild Landspítala, 2Department of Internal Medicine, Guy’s, King's,
St Thomas’ Medical School, London, 3Department of Clinical Biochemistry,
King’s College Hospital, London, 4Department of Gastroenterology Sahlgrenska
sjúkrahúsinu, Gautaborg
bjarnit@landspirali.is
Inngangur: Því hefur verið haldið fram að gigtarlyf hafi áhrif á
gang þarmabólgu ýmist þannig að sjúklingi batnaði eða versnaði.
Tilgangur rannsóknarinnar var að meta áhrif NSAID og COX-2
lyfja á gang þarmabólgu og kanna mögulega meingerð.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var gerð hjá 209 sjúklingum
og var henni skipt í tvo hluta til að kanna algengi og meingerð
sjúkdómsversnunar. Algengi: Sjúklingar með sáraristilbólgu og
svæðisgarnabólgu sem voru í sjúkdómshléi fengu acetamínófen
(n=26), naproxen (n=32), diklófenak (n=29) eða indómetasín
(n=22) í fjórar vikur. Harvey-Bradshaw kvarðinn var notaður til
að skilgreina versnun sjúkdóms. Meingerð: Mæling á kalprótektíni
í hægðum fyrir og eftir meðferð var notuð til að meta bólgu hjá
20 sjúklingum sem fengu (hver hópur) acetamínófen, naproxen
(COX-1 og-2 blokkari), nabúmetón (COX-1 og-2 blokkari),
nimesúíð (sérhæfður COX-2 blokkari) og lágskammta aspirín
(sérhæfður COX-1 blokkari).
Niðurstöður: Af hópnum sem fékk ósérhæfð gigtarlyf versnaði
17-28% innan níu daga og tengdist það hækkun á kalprótektíni.
Engum sjúklingi sem tók acetamínófen, nimesúlíð eða aspirín
versnaði á þeim tíma.
Alyktanir: Sjúklingar með þarmabólgu í sjúkdómshléi sem
taka ósérhæfð (NSAIDs) gigtarlyf eru í aukinni áhættu að
sjúkdómurinn versni. Meingerð virðist tengjast blokkun á báðum
COX-1 og COX-2 hvötunum. Skammtímanotkun á sérhæfðum
COX blokkum og lágskammta aspiríni virðist ekki valda því að
þarmabólga versni.
Skammstafanir: COX, cyclooxygenase; NSAID, nonsteroidal anti-
inflammatory drug.
E 18 Skráning lyfjasögu sjúklings, mat á lyfjatengdum
vandamálum og nothæfi eigin lyfja
Ásta Friðriksdóttir1, Anna Birna Almarsdóttir1, Anna Ingibjörg Gunnarsdóttir2,
Þórunn Kristín Guðmundsdóttir2
‘Lyfjafræðideild HÍ, 2sjúkrahúsapótek Landspítala
annaig@landspitali. is
Inngangur: Rannsóknir sýna að lyfjafræðingar taka nákvæmari
lyfjasögu en aðstoðarlæknar og greina fremur lyfjatengd
vandamál, sem fækkar lyfjaávísunarvillum og leiðir til markvissari
lyfjameðferðar. Til að skrá nákvæma lyfjasögu er meðal annars
hægt að nota eigin lyf sjúklinga en sums staðar erlendis nota
sjúklingar sín eigin lyf í sjúkrahúsinnlögn. Lyfin eru þá metin
nothæf út frá ákveðnum viðmiðum og sýna rannsóknir að gæði
þeirra eru almennt góð.
Efniviður og aðferðir: Óskað var eftir þátttöku allra sjúklinga, sem
lögðust inn á skurðdeildir 12-E, 12-G, 13-D og 13-G á Landspítala
og komu í gegnum innskriftarmiðstöð. Rannsóknartímabilið var
sex vikur og heildarfjöldi sjúklinga 222. Rannsakandi tók viðtal við
134 sjúklinga eftir aðgerð og skráði lyfjasögu, lyfjatengd vandamál
og mat gæði eigin lyfja sjúklinga. Lyfjasaga tekin af aðstoðarlækni
í innskriftarmiðstöð var skráð upp úr sjúkraskrá og borin saman
við lyfjasögu tekna af rannsakanda. Misræmi þar á milli sem og
lyfjatengd vandamál voru greind og flokkuð. Farið var yfir eigin lyf
sjúklinga og þau dæmd nothæf eða ónothæf með tilliti til notkunar
í sjúkrahúsinnlögn.
Helstu niðurstöður: Þegar borin var saman lyfjasaga tekin af
rannsakanda og aðstoðarlækni kom í ljós 331 misræmi hvað varðaði
lyfseðilskyld lyf. En 804 misræmi ef náttúrulyf, náttúruvörur og
lausasölulyf voru einnig tekin með. Gæði eigin lyfja sjúklinga voru
almennt góð. Af þeim 267 eigin lyfjum sjúklinga voru 90,6% talin
nothæf í sjúkrahúsinnlögn. Alls greindust 165 lyfjatengd vandamál
hjá 79 sjúklingum. Flest þeirra tengdust óæskilegri verkun lyfs
(39%) og lélegri meðferðarheldni (16%).
Alyktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að lyfjafræðingar
taki mun ítarlegri lyfjasögu en aðstoðarlæknar. Gæði eigin lyfja
sjúklinga sem koma í valaðgerðir á skurðlækningasvið Landspítala
við Hringbraut eru almennt góð og nothæf í sjúkrahúsinnlögn.
Tæplega helmingur þessara sjúklinga telur sig upplifa lyfjatengd
vandamál sem styður mikilvægi lyfjafræðilegrar umsjár.
E 19 Tölvusneidmyndir af lungnaslagæðum, ofnotuð
rannsókn?
Teitur Guömundsson1, Gunnar Guðmundsson2, Ólafur Kjartansson5
'Lyflækningasvið, 2lungnadeild og 3myndgreiningardeild Landspítala
teiturg@landspitali. is
Inngangur: Tölvusneiðmyndun (TS) af lungnaslagæðum hefur
náð miklum vinsældum við greiningu lungnareks. Hún er fljótleg
í framkvæmd og aðgangur að rannsókninni er greiður, en af henni
er umtalsvert geislunarálag. Ekki er vitað um árangur af slíkum
rannsóknum á Landspítala. Tilgangur rannsóknarinnar var að
athuga hversu hátt hlutfall slíkra rannsókna greindi lungnarek.
Einnig var kannað hversu oft D-Dímer og slagæðablóðgös voru
mæld og hvort samsvörun væri við jákvæða tölvusneiðmyndun.
Efniviður og aðferðir: Allar röntgenrannsóknir með kóða 832.61
(lungnaslagæðamyndataka með tölvusneiðmyndatækni) sem voru
gerðar á Landspítala á tímabilinu 01.01.2005-10.04.2006 voru
skoðaðar, samtals 594 rannsóknir. Einnig voru könnuð D-Dímer
gildi í blóði og niðurstöður slagæðablóðgasa..
Niðurstöður: Af 594 rannsóknum voru 12 endurtekningar og
þeim því sleppt. Af 582 rannsóknum sýndu 89 (15%) lungnarek.
D-Dímer var mældur hjá 56/89 (63%) sjúklinga og var meðalgildi
5,21 mg/L. Slagæðablóðgös voru tekin hjá 50/89 (57%) sjúklinga,
einungis 18/89 (20%) voru á súrefnismeðferð. Af þeim sem voru
með lungnarek var meðalgildi slagæðablóðgasa pH 7,45; pC02 36
mmHg og p02 71 mmHg
Alyktanir: Niðurstöður okkar sýna að lungnaslagæðarannsóknir
með tölvusneiðmyndun í greiningu lungnareks eru sjaldnar
jákvæðar á Landspítala. Erlendar rannsóknir hafa sýnt 21-31%
jákvæðni. Vanda þarf betur val sjúklinga og endurskoða þarf þær
klínísku ábendingar sem notaðar eru fyrir lungnaslagæðarannsókn
24 Læknablaðið/Fylgirit 52 2006/92