Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2006, Blaðsíða 40

AGRIP VEGGSPJALDA / XVII. ÞING
FELAGS ISLENSKRA LYFLÆKNA
Ályktanir: Á rannsóknartímabilinu urðu mæld gildi betri og
náðu flest markmiðum klínískra leiðbeininga á síðasta ári
rannsóknartímabilsins. Þörf er að auka tíðni mælinga.
Heimildir
1. American Diabetes Association. Economic consequenses of diabetes mellitus in
the U.S. in 1997. Diabetes Care 1998; 21: 296-309.
2. UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) group. Tight blood pressure control
and risk of macrovascular complicantions in type 2 diabetes (UKPDS 38). BMJ
1998: 703-13.
3. DCCT Research Group. The effect of intensive treatment of diabetes in the
development and progression of long-term complications in insulin-dependent
diabetes mellitus. N Engl J Med 1993; 329: 977-86.
4. Landlæknisembættið. Klínískar leiðbeiningar um greiningu og meðferð sykursýki
af tegund 2. www.landlaeknir.is Sjá klínískar leiðbeiningar við sykursýki tegund
2.
V 39 Mið- og utanbrúarafmýling í kjölfar leiðréttingar
blóðnatríumlækkunar. Sjúkratilfelli
Ólafur Svcinsson', Runólfur Páisson:;
‘Lyflækningasvið I og 2nýrnalækningaeining Landspítala
ruitolfur@landspitali.is
Inngangur: Mið- og utanbrúarafmýling (central pontine and
extrapontine myelinolysis) er sjaldgæfur en alvarlegur fylgikvilli of
hraðrarleiðréttingarásvæsinniblóðnatríumlækkun(hyponatremia).
Þessi fylgikvilli kom nýlega fyrir hjá ungri konu þótt varlega væri
farið við meðferð blóðnatríumlækkunar.
Tilfelli: Fjörutíu og þriggja ára gömul kona var lögð inn á
Landspítala vegna svæsinnar blóðnatríumlækkunar. Hún hafði haft
vaxandi slappleika um einnar viku skeið og kastað upp nokkrum
sinnum. Saga var um háþrýsting sem var meðhöndlaður með
atenólóli og hýdróklórtíazíði/tríamtereni. Við komu var konan sljó
en gat svarað einföldum spurningum og hún var áttuð. Vökvaástand
var metið eðlilegt. S-Na var 91mmól/l og S-osmólaþéttni 194
mosm/kg. Hún var einnig með öndunarlýtingu. Þ-Na var 79
mmól/1 og Þ-osmólaþéttni 187 mosm/kg. Blóðnatríumlækkun
var talin hafa myndast á fremur löngum tíma og því var stefnt
að hægfara leiðréttingu. Konan fékk í fyrstu 0,9% NaCI 100
ml/klst og furósemíð 40 mg, hvort tveggja í æð auk þess sem
hýdróklórtíazíð/tríamteren var stöðvað. Um 24 klukkustundum
eftir komu hafði S-Na hækkað í 98 mmól/l, eftir 48 stundir var það
komið í 106 mmól/1 og í 118 mmól/1 eftir 72 stundir. Samhliða fór
meðvitundarástand batnandi. Á fjórða degi fékk konan alflog í
þrígang og reyndist S-Na þá 121 mmól/1. Hún jafnaði sig skjótt og
ekkert markvert fannst við tölvusneiðmyndun og segulómun af
höfði. Á 11. degi fór að bera á vaxandi sljóleika á ný en þá var S-
Na orðið eðlilegt. Næstu daga versnaði ástand konunnar verulega
með vægri sundurvísun augnhreyfinga, taltruflun, kyngingartregðu
og ferlömun. Segulómun sýndi segulskærar breytingar miðsvæðis
í brú og í djúphnoðum (basal ganglia) beggja vegna er þóttu
samrýmast mið- og utanbrúarafmýlingu. Konan fékk almenna
stuðningsmeðferð og síðan endurhæfingu. Hún var útskrifuð af
sjúkrahúsinu fjórum mánuðum eftir komu og hafði þá náð nær
fullum bata.
Umræða: Þrátt fyrir að hraði leiðréttingar blóðnatríumlækkunar
væri innan þeirra marka (<10-12 mmól/1/24 klst) sem ráðlagt hefur
verið, þá myndaðist mið- og utanbrúarafmýling. Þetta undirstrikar
að þegar blóðnatríumlækkun telst langvinn skal ávallt leiðrétta
S-Na eins hægt og kostur er og kann að vera æskilegt að hraði
leiðréttingar sé ekki meiri en 6-8 mmól/dag.
V 40 Dánarmein aldraðra á íslandi
Lilja Sigrún Jónsdóttir1, Arsæll Jónsson2
'Landlæknisembættið, 2öldrunarsvið Landspítala Landakoti
(irsaellj@landspitali. is
Inngangur: Dánarmein aldraðra gefa upplýsingar um aldursháða
sjúkdóma og er áhugavert að bera þau saman við dánarmein
yngri aldurshópa og kanna hvaða breytingar hafa orðið í tímans
rás. Skráning dánarmeina samkvæmt alþjóðlegu flokkunarkerfi
var tekin upp á íslandi árið 1911 og fyrir liggja rannsóknir og
staðtölulegar upplýsingar til ársins 2003. Á þessum tíma hafa
ævilíkur landsmanna aukist um 30 ár.
Efniviðurogaðferðir:Upplýsingavaraflaðfrákrufningarannsóknum
á 90 ára og eldri og þær bornar saman við tæplega sjötuga íslendinga
frá 1966-1979, sérstakri krufningarannsókn á hjartameinum
aldraðra frá 1951-1980, framsærri þýðisrannsókn á 80 ára og eldri
sem létust 1982-1997, dánarorsökum á hjúkrunarheimili 1983-
2002 og dánarvottorðum þaðan eftir ICD-10 frá 1997-2002 og
loks frá staðtölulegum upplýsingum um samanburð dánarmeina á
Norðurlöndum á einstaklingum eldri en 85 ára.
Sérstaklega var könnuð dánartíðni vegna elli (senilitas) úr
heilbrigðisskýrslum á íslandi ásamt samanburðarrannsókn við
Evrópulönd.
Niðurstöður: Háaldraðir, 90 ára og eldri, höfðu hærri tiðni
öndunarfærasjúkdóma og fleiri framkallandi og meðverkandi
sjúkdóma en sjötugir. Háaldraðir höfðu færri æxli og hærri tíðni
sjúkdóma í þvagfærum, í heilaæðum og meiri pokamyndanir í ristli.
Háaldraðir höfðu lægri tíðni dánarmeina úr kransæðasjúkdómum
og sýndu víðtækari skemmdir í hjartavegg en hinir yngri. Glöp,
eins og lýst var í dagálum, voru mjög algeng meðal háaldraðra.
Niðurstöður krufningarannsókna á einstaklingum um sjötugt sýndu
ekki marktæk frávik frá klínískum dánarvottorðum.
Góð fylgni var á milli skráðra dánarorsaka í framsærri rannsókn
á 80 ára og eldri og heilbrigðisskýrsla fyrir árið 1990. Um helmingur
aldraðra bjó á elli- og hjúkrunarheimili þegar andlát bar að höndum.
Krufningum hafði þá fækkað verulega borið saman við eldri
rannsóknir. Blóðrásarsjúkdómar voru algengustu dánarmeinin.
Elliglöp voru tilgreind í þriðjungi þessara dánarvottorða og aðeins í
einu tilviki færð sem dánarmein.
Algengustu sjúkdómar heimilismanna við komu á
hjúkrunarheimili í Reykjavík árin 1983-2002 voru heilabilun,
kransæðasjúkdómar og beinbrot. Algengustu heilsufarsáföllin
á stofnuninni voru sýkingar, hjarta- og heilaáföll og kviðverkir.
Algengustu dánarmeinin flokkast sem blóðrásar-, geð- og
öndunarfærasjúkdómar. Heilabilunarsjúkdómar töldust aðeins
vera um 22% dánarmeina.
Tíðni elli sem dánarmeins var um 24% árið 1911 en lækkaði síðan
og féll hratt úr 16% í um 4% um miðja öldina og lækkaði áfram í
0,26% árið 1998 á íslandi.
Samanburður við önnur Norðurlönd 2002-2003 sýnir að
blóðrásarsjúkdómar eru algengastir og elliglöp þar næst, en
40 Læknablaðið/Fylgirit 52 2006/92