Listin að lifa - 01.10.2002, Blaðsíða 22

Hér breiðir Heimaey úr sér á haffletinum á góðviðrisdegi, sléttur sjór og örfáir hvítir skýhnoðrar á lofti.
Ljósm. Sigurgeir Jónasson.
Jón sýnir mér Kaplagjótu þar sem
hestum varpað niður þegar hrossa-
kjötsát var bannað í katólskum sið.
Sumir telja þetta vera þær Ægisdyr
sem Landnáma getur um: „í Herjólfs-
dalfyrir innan Ægisdyr, þar sem nú er
hraun brunnið.” Svo magnað er út-
sogið í hinu þrönga sævarsundi, að
manni finnst Ægisdyr vera réttnefni.
Tjörnin í Herjólfsdal er enn rauðleit
eftir þjóðhátíð, en grasið búið að jafna
sig eftir allt úrhellið og mannfjöldann.
„Tjörnina lita þeir í ýmsum blæbrigð-
um á þjóðhátíð,” segir Jón.
Héðan eru frásagnir um fyrstu
byggð í Eyjum. „Gott til aðseturs
áður en stórskriðurnar féllu og ágæt
vatnsból." Munnmæli herma að forn
hleðsla urn Lindina í Dalnum sé verk
Herjólfs, svo að aðrir næðu ei til
vatnsins. Talið er að bær Herjólfs, fólk
hans og fjármunir hafi orðið undir
miklu skriðuhlaupi úr Blátindi. Fjósa-
klettur á að bera nafn af fjósi Herjólfs
landnámsmanns.
Sagan er hér við hvert fótmál.
Þrælaeiði þar sem Ingólfur drap þræla
Hjörleifs, Dufþaksskor eftir leiðtoga
þeirra sem kaus að varpa sér í hafið.
Ræningjatangi þar sem Tyrkirnir
laumuðust í land, íbúarnir földu sig í
hellum og klettasyllum, en ræningj-
arnir náðu flestum. „Ekki fólkinu af
Þorlaugargerðissyllu,” segir Jón og
bendir upp í tvítugan hamar.
Undir skipsljósum og
gossögum
Já, þau tóku vel á móti mér félagsfólk-
ið í Eyjum. Jón formaður, Kristjana
Þorfinnsdóttir fyrrverandi formaður í
14 ár og heiðursfélagi, og Hilmar
Rósmundsson. Gaman að spjalla við
þau yfir kvöldverði á veitingahúsinu
Lanterna „luktin”. Skipsljós eru hér í
glugga. Allt tengist sjónum, gamla
skipsklukkan yfir útidyrunum, frábær-
ir sjávarréttir, orð sem landkrabbinn
skilur ekki.
Hvað merkir blúss? Á línuvertíð-
inni í Eyjum urðu allir bátar að leggja
af stað í róður samtímis. Bátarnir
söfnuðust því saman á ytri höfnina og
biðu eftir ljósmerki á Skansinum, það
var kallað að gefa „blússið.” Það var
mikilfengleg sjón að sjá 50-60 vél-
báta þjóta af stað þegar „blússið”
hafði verið gefið. Ási í Bæ lýsir þessu
vel: Skipstjórar kalla, skipanir gjalla,
vélarnar emja, æpa og lemja, á haf
skal nú haldið til veiða...
Talið berst að bryggjum, fullum af
fiski, þegar handlanga þurfti aflann á
land, þegar skoðað var upp í fiskinn
eða hann ristur á kvið til að kanna
ætið á veiðislóðinni.
Gerði aflakóngurinn þetta? „Ég
var bara athugull,” segir Hilmar hóg-
vær „svaf laust. Oft snarlygndi á
morgnana. Þá var lag að ræsa strák-
ana! Maður lærir ekki að fiska!”
Gamlir tímar - ný saga. „Bærinn
er góður við okkur sem erum að verða
gömul,“ segir Kristjana. „Hér þarf
fólk ekki að bíða eftir vist á sjúkrahúsi
eða hjúkrunarheimili, geðveiku og
heilabiluðu fólki er ekki kastað út á
götuna.”
En eldra fólkið hér fyrir 30 árum
varð gamalt á einni nóttu, fáir fóru
eins illa út úr gosinu. Frá dvalarheim-
ilinu í Hveragerði vafraði það stefnu-
laust urn bæinn - vantaði að geta
labbað niður á bryggju. Mannlífið
22