Frjáls verslun - 01.10.2008, Blaðsíða 17

18 F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 8
Forsíðu grein Skattborgarinn
eigi eftir að styrkjast. Hann veit að það vilja engir erlendir fjárfestar
koma nálægt Íslandi lengur.
Hann spyr auðvitað, ef króna styrkist, hvað styrkist hún þá mikið?
Þetta er ekki beinlínis bjart útlit; dönsk króna 25 krónur, sterlings-
pundið 210 krónur, dollar 145 krónur og gengisvísitalan 250. Hann
ræskir sig. Það þarf eitthvað mikið að ganga á áður en krónan, gamla
góða krónan, komi til baka – og flýtur upp úr hyldýpinu.
Hann horfir á evru og ESB
Hann horfir mikið á evruna og ESB. Hann veit innst inni að krónan er
búin að vera sem gjaldmiðill þjóðarinnar og hann nennir ekki að fara
í gegnum nýjan sirkus með krónuna, nýja rússíbanareið; að krónan
lækki í verði um 100% á nokkrum mánuðum. Honum finnst nóg að
hafa eina kreppu, hefðbundnu kreppuna, þótt gjaldeyriskreppa rústi
honum ekki líka.
Hann vill evruna og Evrópusambandið. En hann spyr sig í leið-
inni: 470 milljarða halli á ríkissjóði, verðbólga, erlend lán ríkissjóðs
og allt atvinnulífið í rúst. Bíðið við; voru ekki einhver ströng skilyrði
um að komast í myntbandalagið (kennt við Maastricht) sem voru um
hallalaus fjárlög, enga verðbólgu og stöðugt atvinnulíf?
Hann spyr sig hvort bíða þurfi í 6 til 7 ár eftir henni. Að þá fyrst
komist hann í klúbbinn. Hann veit hins vegar að upptaka evru án þess
að ganga í ESB er ekki fyrir hendi; hann er búinn að lesa of oft um
það í blöðunum.
En hann hugsar með sér, kannski fólkið fari til evrunnar fyrst evran
kemur ekki til þeirra. Verður fólksflótti hjá fólki á hans aldri? En hvert
á það fara?
Hann horfir á gjaldeyrishöft
Hann horfir á nýju gjaldeyrishöftin. Er þá trúin á krónuna ekki
meiri en þetta? Er ekki til nægilegur gjaldeyrir til að fleyta krónunni
alveg? Hvað ætli þessi höft eigi eftir að vara lengi? Hann sem hefur
ekki kynnst öðru en frelsi í gjaldeyrismálum. Hann las um að EES-
samkomulagið, sem Davíð og Jón Baldvin stóðu að, hefði gengið út á
svonefnt fjórfrelsi; ekki síst frjálsa fjármagnsflutninga.
Hann heyrði fornsögur foreldra sinna um þá tíma þegar ekki var
hægt að hafa eins mikinn gjaldeyri með sér til útlanda og hver og einn
óskaði eftir. Hann hefur heyrt sögur um að þurft hafi leyfi til að kaupa
sér gamlan Rússajeppa. Sögurnar frá gjaldeyrishöftum fortíðar eru
margar. Margir voru heppnir, þeir voru í klíkunni.
Hann veit sem er að alls staðar þar sem skömmtunar- og haftakerfi
eru í gangi þá er mismunun. Þess vegna myndast „black market“ eða
svartir markaðir. Verðið sem „hinir“ verða að borga, þ.e. þeir sem ekki
fá skammtað nægilega mikið þurfa að leita framhjá skömmtuninni.
Þeir verða að borga hærra verð en hið opinbera verð til að fá og njóta.
Foreldrar okkar manns höfðu sagt honum frá því að í gamla daga
hefðu leigubílstjórar oft átt gjaldeyri, sem og fólk sem starfaði á hót-
elum, í flugi eða ferðaþjónustu. Það þótti víst gott að þekkja leigubíl-
stjóra sem átti dollara – ef maður var að fara í fríið. Eða einhvern
flugmann; kannski var hægt að fá bjór (sem var fyrir útvalda) hjá
honum í leiðinni þegar farið var að kvöldi heim til hans til að ná í
dollaraseðlana.
Hann hugsar um Jöklabréfin
Hann hugsar um Jöklabréfin, það er gott heiti á bréfum þegar
allir markaðir eru frosnir. Hann hefur líka heyrt að þau séu nefnd
Krónubréf. Hann hefur aldrei beint skilið þessi bréf en honum hefur
verið sagt að þau hefðu áhrif á gengi krónunnar. Þessi krónubréf eru
erlend skuldabréf í íslenskum krónum og með íslenska „ofurháa“
vexti.
Okkar manni er sagt að það séu Krónubréf á Íslandi fyrir um 400
milljarða sem öll verði á gjalddaga á næstu vikum og mánuðum og
„þar sem engir erlendir fjárfestar vilji snerta Ísland lengur“ þá leiti
þessir peningar til útlanda aftur á gjalddaga og það þýði hrikalega sölu
á krónum og hrikalega eftirspurn eftir erlendum gjaldeyri á næstunni
og veikingu krónunnar. Ekki má krónan við því, hugsar okkar maður.
Auk þess hefur hann heyrt um aðra erlenda fjárfesta sem eiga í öðrum
íslenskum verðbréfum um 150 milljarða sem verða brátt á gjalddaga.
Sem sagt; 550 milljarða pakki. Það er góður pakki á leið úr landi.
En þá komu nýju lögin um gjaldeyrisviðskipti til sögunnar, lögin
um gjaldeyrishöftin. Þegar eigendur Krónubréfanna ætla að innleysa
þau og kaupa gjaldeyri til að taka með sér heim til útlanda verður