Frjáls verslun - 01.10.2008, Blaðsíða 24

F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 8 25
texti: gísli kristjánsson
Af Hverju ÍslAnd en ekki noregur?
Norski Seðlabankinn og norska bankaeftirlitið er
mjög strangt á því að efnahagsreikningur bankanna
vaxi ekki landsframleiðslunni yfir höfuð; að hann
verði ekki stærri en landsframleiðslan og alls ekki svo
stór að norski seðlabankinn geti ekki varið bankana.
Þá hafa helstu leikarar atvinnulífsins í Noregi ekki
komist yfir stærstu norsku bankana, ekki eignast þá.
Norska ríkið er t.d. kjölfestufjárfestirinn í stærsta
norska bankanum, Den norske Bank. Bankarnir sem
koma þar á eftir í stærð eru utan Noregs á Norð-
urlöndunum.
Sama stjórnarfar, sömu reglur og sams konar
bankaeftirlit í báðum löndum ... en samt. Það kemur
margt til en gleymum ekki krónunni. Norska krónan
er auðvitað allt önnur króna en sú íslenska – sú
norska er alvöru – og munar um minna.
Bitur reynsla af bankakreppu árið 1990 – bankar varkárir.1.
Mikill gjaldeyrisvarasjóður.2.
Efnahagur bankanna ekki stærri en einföld þjóðarframleiðsla.3.
Ekki fyrrverandi stjórnmálamenn í bankastjórn Seðlabanka. 4.
Fjármálaeftirlitið er frægt fyrir hörku og eftirlit.5.
Strangar kröfur um áreiðanleika eiginfjár og lánaviðskipti milli banka.6.
Lítil krosseignatengsl milli fyrirtækja og banka.7.
Margir erlendir fjárfestar kaupa hlutabréf í bönkunum.8.
Strangar reglur um lán eigenda bankanna hjá bönkunum.9.
Ríkið kjölfestufjárfestir í langstærsta bankanum, Den norske Bank. Næstu bankar þar á 10.
eftir eru sænskir og finnskir.
Bankaeftirlitið leysti banka síðast upp í bankakreppunni í Noregi árið 1993 og sendi 11.
stjórnir þeirra heim. Þess vegna eru bankarnir varkárari en ella vegna þeirrar reynslu;
biturrar reynslu sem þeir hafa í farteskinu.
Helstu viðskiptajöfrarnir og leikararnir í atvinnulífinu eignuðust ekki banka, komust ekki 12.
yfir banka. Lífeyrissjóðir – en ekki síður erlendir lífeyrissjóðir – sem og stofnanafjárfestar
eru mikilvirkir hluthafar í bönkunum. Eignaraðild er fremur dreifð.
Norska krónan er sterkur gjaldmiðill og nýtur viðurkenningar á erlendum gjaldeyris- 13.
mörkuðum.
Norðmenn eru íhaldssamir í fjármálum og erlendum lánum var ekki ausið inn í banka til 14.
að stækka þá hratt.
noregur