Tímarit Máls og menningar - 01.11.1945, Blaðsíða 51

Á TÓLFTU STUND
177
Þegar skilnaðurinn við Dani var hér efst á baugi árið 1944, var
sá, sem þetta ritar, lengi vel á báðum áttum, hvort hann ætti að
standa með sambandsslitum eða á móti. Hann var skilnaðarmaður.
En hann þekkti dálítið sálarástandið í landi sínu. Hann vissi, að
þar var nokkur klíka mikilsmegandi herra, sem varla myndu hika
við að selja landið í hendur erlends stórveldis, hvenær sem þeim
byðist í staðinn tryggari aðstaða í verzlunarprangi og pólitísku
svindilbraski. Þetta er nú að verða deginum ljósara. Fyrir þessum
karakterheimskingjum eru andleg sjónarmið svo sem þjóðerni,
frelsi, tunga og menning, ekkert annað en væmin rella eða hentug
slagorð til að villa almúganum sjónir. „Það er aðeins spursmál
um það, hvaða gjaldeyrir er beztur“, sagði einn þeirra við mig hér
á dögunum. Hann átti ekki til neitt rismeira andsvar við málaleitun
Bandaríkjanna. Aðrir þeirra munu hugsa: Það er aðeins spursmál
um það, hvað það gæti styrkt aðstöðu mína í flokknum.
Þarna er að leita landráðamannanna, þessarar óhugnanlegu, sið-
lausu manntegundar, sem ávallt stendur reiðubúin til að svíkja
allar hugsjónir, öll siðahoðorð, alla helgidóma, líf og velferð allra
manna, hvenær sem mannsæmandi prósentur eru í boði.
Ef við leyfðum stórveldi tangarhald á landi voru, væri hér mikill
háski fyrir dyrum. Þó að ekki væri stigið stærra skref í fyrstu en
að leigja nokkrar hernaðarstöðvar, þá gæti auðveldlega svo til skip-
azt, áður langt um liði, að sjálfstæði þjóðarinnar fylgdi á eftir og
síðan tunga hennar og menning. Þórarinn Nefjólfsson fór ekki fram
á meira en Grímsey til handa Olafi konungi helga. En hvað sigldi
ekki í kjölfar þeirrar linku, er þá varð ber af svörum og aðgerðum
ýmsra ráðandi manna, sem ætluðu að gera „good business“ undir
verndarvæng Noregskonungs. Vorum við ekki húnir að fá nógu
eftirminnilega lexíu af því að vera rúðir þrælar útlerids valds í
hart nær sjö aldir? Og ef vor eiginn þrældómur hefur ekki verið
nægilega sterkur pistill, er oss ekki gefið það námsvit, að vér getum
lært svolítið til viðbótar af þrælkunarsögu annarra landa? Getum
við ekkert numið af Irlandi, Landinu helga, Indlandi, Indókína og
Jövu. Það var ekki byrjað í stórum stíl í þessum löndum, ekki einu
sinni á vígstöðvum, aðeins á ómerkilegu verzlunarprangi. En prangið
12