Tímarit Máls og menningar - 01.11.1945, Blaðsíða 9

SJÁLFSTÆÐISMÁLIÐ
135
íslenzkt land, því að það væri, með leyfi að segja, sami hagnaður-
inn og skækjan hefur af að selja sig. Um hagnað einstakra manna
skal ég ekki tala; einstakir menn, jafnvel heilar stéttir, höfðu hag
af hernámi Danmerkur, en sá maður þykir lélegur föðurlandsvin-
ur þar í landi, sem ekki metur alþjóðarheill meira.
Það er auðvitað mál, að ekki er vandalaust að vera sjálfstæð
þjóð, og það máttum við alltaf vita. Það liggur í hlutarins eðli, að
menn verða að vera búnir við því að þola óþægindi og færa fórnir.
Aðrar þjóðir hafa úthellt blóði sínu til þess að verja frelsi sitt.
Vér íslendingar höfum fullreynt, hvers virði frelsið er. Frelsinu
hefur hér á landi ævinlega fylgt menning og heill; en ófrelsinu,
hvaða fríðindum sem það hét í fyrstu, þó, er stundir liðu, niður-
læging, fátækt, eymd, vonleysi. Það er alveg eins og örlagavaldarnir
hafi hér verið að segja okkur og öllum öðrum þjóðum eftirminni-
lega dæmisögu. Ef íslenzka þjóðin hefur gleymt henni, er hún úr
einkennilegu efni gerð. Það er erfitt að hugsa sér, að nokkur ís-
lenzkur maður geti verið hlynntur því að ofurselja landið, svo sem
hér er farið fram á. Að vísu hefur sá orðið hlutur flestra þjóða í
síðustu styrjöld, að þær hafa átt sína kvislinga. Sjálfsagt getum við
sagt með sálmaskáldinu: „Skal ég þá þurfa að þenkja hann þyrmi
einum mér?“ En það ætti að minnsta kosti að mega treysta að
þessu leyti stjórnmálamönnunum, sem stofnsettu hér lýðveldi. Það
er ekki svo langt síðan það gerðist, ekki enn hálft annað ár. Enginn
þeirra mun vilja gera sig og þjóð sína að viðundri veraldar með
því að samþykkja valdaafsal hennar yfir íslenzku landi. Enginn
þeirra mun vilja gera sig og þjóð sína fyrirlitlega í augum alls
heimsins.
Vér íslendingar erum fámenn þjóð, en ekki fámennari en þegar
vér stofnuðum lýðveldi fyrir tæplega hálfu öðru ári, miklu fjöl-
mennari en forðum, þegar vér áttum í sjálfstæðisbaráttunni, gæddir
miklu meiri gæðum og ytri menningu. Auðvitað megum vér einskis
móti ofbeldi hinna sterku, frekar en aðrar smáþjóðir, en var ekki
því marglýst yfir, að í heimsstyrjöldinni hafi verið barizt fyrir rétt-
inum móti ofbeldi og ranglæti? í Atlantshafsyfirlýsingunni er kveð-
ið svo að orði: „Allir menn í öllum löndum verða að njóta réttar-
ins.“ „... .komið verði í veg fyrir, að einstökum þjóðum haldist