Tímarit Máls og menningar - 01.03.1949, Blaðsíða 58

48
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
orkufræðingur, heldur einnig herforingi að menntun, var ráðunautur
brezka hersins á stríðsárunum og meðlimur ráðgjafarnefndar Breta
í kjarnorkumálum, sem starfaði á árunum 1945—48. Bók þessi hefur
að vonum vakið mikla athygli erlendis, en í íslenzkum blöðum hefur
verið næsta hljótt um hana, og ekki munu mörg eintök hennar hafa
borizt hingað til lands, svc að full ástæða er til að skýra lítið eitt frá
fáeinum helztu niðurstöðunj hennar.
Blackett heldur því fram að sú skoðun, að kjarnorkusprengjan hafi
valdið gerbyltingu í hernaði, hafi náð miklu fylgi hjá öllum almenn-
ingi vegna mjög losaralegrar athugunar á gildi sprengjunnar í stríði
milli stórvelda, og að þessi skoðun hafi þegar valdið næstum óbætan-
legu tjóni. Menn hafa, segir höfundur, einblínt á sprengjuárásirnar á
Híróshíma og Nagasaki án þess að athuga að þær fóru fram mjög
seint í stríðinu og við mjög sérstakar aðstæður. Bandaríkjamenn
höfðu þrengt hringinn um Japan meir og meir, slitið öll sambönd
Japana við hráefnalindir svo að flugfloti þeirra var að verða óvirkur
vegna hráefnaskorts og hergagnaiðnaðurinn að stöðvast. Ósigur Jap-
ana var óhj ákvæmilegur, bæði vegna þessa svo og vegna innrásar
Rússa í Mansjúríu. En sprengjuárásirnar á Japan höfðu tilætluð áhrif
að einu leyti: þær flýttu svo fyrir uppgjöf Japana að þeir gáfust upp
fyrir Bandaríkjamönnum einum, en ekki fyrir Rússum og Bandaríkja-
mönnum í sameiningu, og samkvæmt skoðun Blacketts réð sú ástæða
úrslitum um það að Bandaríkjamenn köstuðu sprengjunni á Híróshíma
aðeins tveim dögum áður en Rússar höfðu ákveðið að hefja árás sína
gegn Japönum. Eða eins og Blackett orðar það: „Kjarnorkusprengju-
árásin var ekki aðeins síðasta hernaðaraðgerð heimsstyrjaldarinGar
seinni, heldur miklu fremur fyrsti þáttur „kalda stríðsins“ gegn Rúss-
um á stjórnmálasviðinu, sem síðan hefur haldið áfram.“
Blackett heldur því fram að ekkert bendi til þess að séreign ríkis á
einstæðu vopni, hversu öflugt sem það sé, geti ein saman tryggt sigur.
Allt bendir hins vegar í þá átt að slíkt vopn verði gagnslítið til lengd-
ar, þó að það geti valdið gífurlegum eyðileggingum í fyrstu, nema því
aðeins að því sé fylgt eftir með fjölmennum og vel útbúnum landher
sem geti hertekið og undirokað land fjandmannanna. f návígi eru
kjarnorkusprengjur gagnslausar, og ekki er hægt að senda her inn á
svæði sem nýbúið er að eyðileggja með kjarnorkuvopnum. Reynsla