Tímarit Máls og menningar - 01.03.1949, Blaðsíða 35

MUN ÞJÓÐIN TÝNA SJÁLFRI SÉR?
25
undanfarinni reynslu og auknum þroska að skipa svo málurn vorurn,
að lýðræðisþjóð mætti vel við una. En skamma hríð höfðum vér
fagnað lýðveldinu og fundizt vér vera menn með mönnum, er bliku
dró á loft, sem ógnaði sjálfstæðinu. Hvað skeði? Skýr milliríkjasamn-
ingur var hártogaður og reynt að falsa merkingu hans og jafnframt
vorii óskammfeilnar kröfur settar fram, en um það þarf ekki að fara
fleiri orðum hér. Þjóðin man. Og látum oss stöðugt vera það hugfast
hvað gerðist. Fyrr en varði vorum vér komin út í nýja sjálfstæðis-
baráttu og enn verðum vér íslendingar að snúa bökum saman og verj-
ast árás á hið eina vígi sjálfstæðis vors, óskoraðan rétt vorn yfir eigin
landi. Og í þeirri baráttu megum vér ekki gleyma, að það er aldrei
meinlaust að rétta fram sinn minnsta fingur, því að öll höndin getur
fylgt án þess vér fáum rönd við reist.
Sambýli við stórveldi mundum vér ekki þola, að því hníga mörg rök,
sem öll eru kunn. Þótt oss yrði þyrmt við atomstyrjöld, mundi við-
námsþróttur vor sem sjálfstæðrar þjóðar þó ekki endast oss til lang-
lífis, ef vér ættum við slíkt ofurefli að etja. Getum vér vænzt þess, að
sú æska, sem elzt upp við þrotlausan amerískan áróður, verði þess
umkomin að varðveita tungu sína óspillta og halda tryggð við þá
menningararfleifð, sem er fjöregg vort? Nei, vér getum ekki vænzt
þess, og vér verðum að gera oss það fullkomlega ljóst, að saga vor er
senn öll, ef landið yrði opnað erlendu stórveldi. Það undanhald á sér
aðeins ein endalok, jafnvel þótt um leið yrði hafin þjóðernisbarátta
í landinu sjálfu og beztu synir og dætur Islands fórnuðu allri ævi
sinni og starfsorku til þess að blása lífi í þann eld metnaðar, ástar og
trúar, sem skærast brann hér vorið 1944.
Hvað er þá orðið allt vort starf, allar vorar þrautir og dáðir í meira
en þúsund ár, ef þjóðin týnir sjálfri sér, glatar fyrst sjálfstæði sínu
og síðan svip sínum, máist út?
Eru oss það nokkrar sárabætur nú þótt minningin kunni að lifa?
Minningin um Iitla, gáfaða og þrautseiga þjóð, sem öldum saman
hjarði einmana, hrjáð og kúguð nyrzt á hjara veraldar, en rétti við,
heimti sjálfstæði sitt og var á hröðu framfaraskeiði er hún gaf upp
frelsi sitt fyrir Bandaríkjamönnum, sem gerðu land hennar að höfuð-
vígi sínu og hergagnabúri. En áður en landinu var gjöreytt tókst þó
að bjarga nokkru af þjóðlegum menjagripum og sagnlegum fróð-
v