Tímarit Máls og menningar - 01.03.1949, Blaðsíða 53

KVIKSETT SÓMATILFINNING BYLTIST í GRÖF SINNI
43
Maður finnur, hvernig erindið fetar sig að lokum þessa kafla, loka-
setningin hefst, hvert orð er hnitmiðað, hefur sitt ákveðna sjálfstæða
gildi sem eitt lokaorðanna í kröfuhörðustu kölluninni, sem nokkur
listamaður hefur leyft sér að hrópa í eyru íslendinga.
Svo kemur þögn, hin listræna þögn mikilla snillinga að aflíðandi
hápunkti listaverksins, hin fullkomna kyrrð til að njóta og tóm til að
láta í ljós fögnuð sinn og jákvæði. Og augnablikin líða hvert af öðru,
fyrirlesarinn stendur frammi fyrir áheyrendum eins og helgimynd,
sem bíður eftir kossum blindra dýrkenda. Eftir hverju bíSur hann?
Hann bíður eftir því, að hin mikla hrifning, sem felst að baki hinni
hátíðlegu þögn, brjótist út í holskeflu taumlausrar hyllingar. En
augnablikin hverfa hvert af öSru í djúp eilífðarinnar í þessari algeru
þögn. Hérna stendur listamaðurinn og bíður og bíður, og hérna sitja
þessi hundruð manna, hreyfa ekki legg né lið, stara á listamanninn í
orðlausri spurn. Ég fer að skima í kringum mig. Einn af þekktustu rit-
höfundum þjóðarinnar situr á sama bekk og ég. Ég veit ekki, hvort sá
rithöfundur elskar nokkra þjóð, en ég veit hann hatar Rússa geysi-
mikið. Nú verður hann snortinn einhverri foringjatilhneigingu. Hann
hefur upp hendur sínar, svo að sjá megi sem víðast, og sneri lófum
saman. Svo skimaði hann í kringum sig í allar áttir, en hvergi var að
sjá hönd á lofti, menn húktu bókstaflega í sætum sínum, enginn ein-
asti virtist einu sinni sjá hið gefna merki, og rithöfundurinn, sem
ætlaði að verða foringi, lét hendur hníga í skaut sér, foringi án gengis.
Og þögnin verður enn dýpri og biðin enn lengri. A bak við mig
heyrðist loks þrusk. Kona ein býr sig til að rísa úr sæti sínu og segir
blátt áfram, hvíslandi rómi: „Hann er víst búinn.“ En þá kom það í
ljós, að hann þóttist ekki búinn. Hann hóf mál sitt á ný.
En raunverulega var hann búinn, eins og blessuS konan sagði. Hann
hafði lagt til orustu og hugði að sigra með leifturárás. Enginn her
hefur lagt til atlögu við betri skilyrði en lögð voru í hendur Arnúlfs
Överlands á þessari stundu. Eiginlega átti orustan að vera unnin,
áður en ræSumaður sagði eitt einasta orð. Meginhluti áheyrenda er
hingað kominn, af því aS búið er að segja honum það, að þessi maður
ætli að flytja hernaðaráróður gegn Rússum, og þessi sami meginhluti
er af öllu sínu hjarta fylgjandi því að láta Bandaríkjamönnum her-
stöðvar í té. Og þó stendur þessi skeleggi og listfengi bardagamaður