Tímarit Máls og menningar - 01.12.1958, Blaðsíða 7

Frédéric Joliot-Curie
T7,inn göfugasti sonur frönsku þjóðarinnar, vísindamaðurinn Frédéric Joliot-Curie, for-
set* Heimsfriðarráðsins, lézt í París 15. ág. í sumar, aðeins 58 ára að aldri (f. 1900).
Ifann er Harmdauði miljónum manna um heim allan og þeim mestur sem störfuðu með
honum og þekktu Hann bezt, og er óhætanlegt
tjón að fráfalli hans.
Joliot-Curie var heimskunnur af rannsóknum
sínum í eðlis-og efnafræði og kemur framar-
lega við sögu kjarnorkuvísinda nútímans. Hann
fann, ásamt konu sinni Iréne Curie, aðferðir
1934 til að gera frumeindakjarna geislavirka,
og hlutu þau Nobelsverðlaun i efnafræði árið
eftir. Iréne, sem lifir mann sinn, er dóttir hinna
frægu hjóna Pierre og Marie Curie sem upp-
götvuðu hin geislavirku efni radíum og polon-
íum 1898, og þegar Frédéric Joliot og hún
bundust heitorði tengdu þau saman ættarnöfn
sín (Joliot-Curie). Sjálfur var hann lærisveinn
eðlisfræðingsins mikla, Pauls Langevins, og
honuni handgenginn. Þau tóku bæði við mikl-
um vísinda-arfi og hafa ávaxtað hann ríkulega.
Joliot-Curie var í starfsgrein sinni einn af
þeim útvöldu, hafði þá hugvitsgáfu, ástríðu og
þrotlausu elju sem einkennir beztu vísinda-
rnenn og aðra sem ryðja nýjar brautir. Hann
belgaði vísindunum starfskrafta sína fórnfús-
um huga, lifði í þeirra heimi, hafði ást á þeim.
En ást hans á vísindunum var bundin ást bans
á lífinu og mannfélaginu. Vísindaeðli lians fór
saman við aðra mannkosti hans, runna af
dýpstu rótum: réttlætiskennd, mannúð og ham-
ingjuþrá. Hann einangraði aldrei vísindin í
lniga sér, heldur skoðaði |jau í Ijósi aukinna framfara og tignar mannsins, þau vorn hon-
um mannleg hugsjón. Vísindin áttu í hans augum ekkert hlutverk utan þjónustunnar við
manninn og lífið. Honum voru þau með öðrum orðum svo heilög að hann mátti ekki til
þess vita að þau væru notuð í öðrum tilgangi en þeim að gera mannlífið auðveldara, hetra
og fegurra. Hann þoldi ekki að sjá vísindin notuð til tortímingar mannlegum verðmætum,
til styrjalda né múgmorða. Og eftirað kjarnorkan kom til sögu sá hann hver voði var búinn
mannkyninu, jafnvel af tilraunum með hana einum saman, hvað þá í styrjöld með kjarn-
orku- og vetnisvopnum. Þess vegna gekk hann fram fyrir skjöldu í baráttunni fyrir friði.
Auðvitað átti hann í stríði við sjálfan sig að fórna kröftum frá vísindunum til félags-
Projessor Joliot-Curie
181