Tímarit Máls og menningar - 01.12.1958, Blaðsíða 50

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
gángsleysi slíkrar bókiðju nú á dög-
um. Enn gat ég árnað pólínamönnum
heilla vegna einkennilegrar samstöðu
sögulegrar við mína þjóð með tilvitn-
un til þeirrar staðreyndar að báðir
taka við trú frá Rómi á svipuðum
tíma, semsé nær aldamótum 1000, al-
veg nákvæmlega á því tímabili þegar
rómskristni var svo aum að einginn
félagsskapur á jörðu hefur komist á
lægra stig andlega og siðferðilega svo
menn viti. Þetta var sú tíð þegar páfar
og aðrir sómamenn þessa félags voru
allir með hugann við það hvernig þeir
gætu komið eitri hver ofaní annan á
sem áhrifaríkastan hátt, -—- einmitt þá
urðu bæði íslendíngar og pólínamenn
svo hrifnir af stefnunni að þeir gerð-
ust kristnir.
Kanski er mart verra en koma van-
þekkíngarstór í eitthvert land, — en
þó því aðeins að maður sé að sama
skapi hleypidómafár. Það getur orðið
sorgþrúngið að koma í eitthvert land
svo úttútnaður af lærðum villum,
að andblær staðreynda sem fyrir
augun ber fái í aungu umþokað
hleypidómum manns — einsog þegar
breski herinn tók upp hvítabjarnar-
merkið handa herdeildum sínum á Is-
landi í stríðinu, af því þeir höfðu lært
heima hjá sér að hér væri land hvíta-
bjarnarins. Hjá þeim sem þetta ritar
voru hleypidómarnir um sléttumenn
ekki rótgrónari en svo að ég gat tekið
hvítabjarnarmerkið af upphandleggn-
um sársaukalítið fyrsta daginn, en í
þess stað varð í sálinni rúm fyrir tíl-
tölulega óskaðlega hissu.
Þegar ég segi að hleypidómarnir
hafi hjaðnað sársaukalítið á ég ekki
við að allar staðreyndir hafi endilega
verið fagnaðarríkar. Ónei. Aðeins
vildi ég sagt hafa að Pólland gefur
flestum mönnum, að ég hygg, ekki
ástæðu til „sársaukafulls endurmats“
í þeim skilníngi sem sá margívitnaði
opinberunarbókari nútímans Dulles
leggur í þau orð. í mörgu falli var
viðkynníngin gleðjandi og uppörv-
andi. Til dæmis þóttist ég veita því
eftirtekt frá fyrstu stundu í Varsjövu,
að ekki aðeins þeir sem ég þurfti að
hitta, heldur einnig þeir sem ég átti
orðastað við að erindislausu, voru
einkar ávarpsgott fólk, glaðbeitt, hlát-
urmilt, með gamanyrði á hraðbergi.
Mér þótti líka viðfeldið að sjá hve
margir geingu í Ijósum fötum úr létt-
um efnum, en fáir svartklæddir.
Skrýtið fanst mér hve margir virtust
hlæa með sjálfum sér er þeir geingu
einir saman á götunni, -— að hverju
voru þeir að hlæa? Þetta var of al-
geingt til þess ég treysti mér að draga
þá ályktun að komið væri rutl á svo
mart fólk í staðnum. Stundum bar ég
upp fyrir pólverjum þá spurníngu,
hversvegna þjóðir sem haft hafa passé
difficile (í Póllandi er altaf franska
við útlendínga) og borið þúngar sorg-
ir séu að öllum jafnaði léttlyndari en
hinar sem laungum áttu góða daga.
Sléttumönnunr þótti gaman að þessari
224