Tímarit Máls og menningar - 01.12.1958, Blaðsíða 52

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Það væsir sannarlega ekki um þann
sem er gestur hjá pólínamönnum, þeir
gæða honum á öllu sem þeir eiga best
og Ijá honum vistarveru í allramestum
viðhafnarhótelum sínum fornum. Þeir
hafa fyrir gesti sína margar og tíðar
„móttökur“, oft í veglegum húsakynn-
um opinberum, með góðri risnu, þar
sem gestgjafar eru stofnanir og félög;
þeir eru hinir mestu hofmenn í fram-
gaungu; en mér voru það dálítil von-
brigði að einginn skyldi bjóða mér
heim til sín þessa tíu daga sem ég
dvaldist í landinu (sinn siður í landi
hverju: á eftir var ég viku í Belgíu,
einnig hálfopinber gestur, og var boð-
ið á heimili fjölda manna, þó ég ann-
aði ekki að koma nema á fá).
Það er ævintýralegt að stíga fótum
í Varsjövu, borg sem var jafnað við
jörðu af prakkaraskap fyrir skemstu.
Óvíða sannfærist maður eins sterk-
lega og hér um að hernaður þjóðverja
í síðasta stríði var í aðalatriðum ein-
hverskonar tröllaukinn húlíganismi.
Furðulegt að hafa svona gaman af að
skjóta saklaust fólk og brjóta niður
hús þess. Látum vera að sértrúarmenn
hafi þá kreddu að gyðíngar (eða
biflíulesarar eða kommúnistar) séu
af djöflinum og því beri að leggja
bústaði þessa fólks í auðn og stúta
hverju mannsbarni. En að nenna að
brjóta niður heila höfuðborg sem
eingin sérstök kredda er til um í ka-
tekismanum, hús fyrir hús, uns ekki
er eftir utan eyðimörk, og lífláta eins
háa hundraðstölu af fólkinu og liægt
er að komast yfir, — slíkt er heims-
undur. Þó fanst mér einna hlálegast
að réttáðuren þjóðverjar flúðu úr
borginni skyldu þeir gefa sér tóm til
að mala konúngshöllina fornu til
agna ásamt með gömlu hallarkirkj-
unni. Þar voru þó ekki einusinni
manneskjur inni sem samkvæmt ein-
hverri formúlu bæri nauðsyn til að
níðast á, því í höllina hafði ekki kom-
ið kóngur síðan árið sautjánhundruð
og súrkál og í hallarkirkjunni var
einginn hlutur að skeyta á skapi sínu
utan María mey með sveininn og ein-
hverjir tiltölulega meinlausir dýrlíng-
ar. Það er bersýnilegt að þeir menn
sem hernámu Varsjövu hafa haft ein-
hverskonar barnslegt gaman af
spreingíngum; hina fornu konúngs-
borg Kraká urðu þeir samt höndum
seinni að eyða af því Jieir voru orðnir
í svo miklu ani að forða sér undan
rússum. Það hlýtur að hafa verið
Jrúng reynsla fyrir svo ágæta spreing-
íngamenn að mega ekki leingur stansa
á hlaupum til að spreingja upp eina
horg. Því miður spreingdu amríku-
menn mikið fyrir þjóðverjum á móti
nær lokum stríðsins og gilti þá um
þjóðverja svipað lögmál og um
óþekka krakka; aungvir bera sig jafn-
illa né gráta jafn sáran sé skemt fyrir
Jreim.
En maður er orðinn því vanur að
horfa á „das deutsche Wunder“ í ólík-
um myndum, og eyðíng staðarins er
226