Tímarit Máls og menningar - 01.06.1960, Blaðsíða 15

OPIN LEIÐ?
að falla í sömu skorður og í upphafi.
Einsog í veruleikanum! Otrúa konan
uppgötvar í lokin að bóndi hennar er
sannkölluð hetja, hún gefur uppá bát-
inn öll viðhöldin sín, og fer að halda
við manninn sinn einsog í byrjun. Og
þú sem vildir skrifa við flatningsborð
flytur þig inní salinn. Þú flytur þig
uppá sviðið, á eftir verður dansað!
Senn muntu syngja barborðinu lof
einsog þú lofsöngst flatningsborðið
fyrrum. Nú á tímum ættu menn að
skrifa við barborð, læturðu ef til vill
hafa eftir þér í dagblöðunum. Og eins-
og fólkið flykktist áður á togarana
fyrir þín orð flykkist það nú í dans-
húsin . . .
Ég trúi sem sagt að menn þurfi
sterk bein til að collaborera.1 Og þó
er leikhúsið einmitt samvinna (í ann-
arri merkingu). Synge hafði til dæm-
is samvinnu við fólkið á Araneyjum,
síðan við leikhúsfólkið í Dýflinni, og
við áhorfendurna. Að vísu skrifaði
hann aldrei við flatningsborð, en það
var rifa úr kompunni hans inní eld-
húsið. Þú hefur fullt Ieyfi til að hafa
samvinnu við herstefnumenn. Ef til
vill getur það orðið ávinningur fyrir
þig og leikhús þitt, en áreiðanlega
þarftu til þess miklu sterkari bein en
Synge á Araneyjuin.
1 Franskir menn sem unnu með Þjóð-
verjum á stríðsárunum voru kallaðir colla-
bos = kvíslingar.
Ég hef sem sagt þá trú að ekki sé
hægt að þröngva gömlu formi uppá
veruleikann. Hann velur sér formið
einsog leikritin velja leikstjórann. Þó
margir aðgöngumiðar seljist að á-
kveðnum útjöskuðum stíl gaman-
leika, held ég það beri vott um hug-
leysi ef menn rubba upp leikritum í
þessum stíl, til að fá marga áhorfend-
ur. Jafnvel þó þeir hafi eitthvað að
segja munu þeir fyrr eða síðar leggja
áherslu á að fá rnarga áhorfendur. Og
þetta er ekki leiðin til áhorfendanna.
Og höfundur sem hefur eitthvað að
segja hugsar ekki svona.
Og þó getur stundum verið nauð-
synlegt fyrir höfund að fá leikrit sín
leikin . . . Þetta verk sem þú lést frá
frá þér í gær, þú gætir varla sagt efni
þess nema með því að semja annað
verk. En því er ekki lokið fyrr en á
sviðinu. Og þú losnar ekki við það
fyrr en því er lokið. — Persónurnar
töluðu útúr vitundinni, hugmyndin
tók hold, og fékk mál, þitt, einsog það
er -— og þegar leið á vildirðu ná
sundurslítandi áhrifum hamskiptanna
sem þú þekkir úr veruleikanum .. . ef
til vill mundi eitthvað nýtt fæðast! En
verkinu er ekki lokið fyrr en á svið-
inu: það er hjá áhorfendum sem hið
nýja mundi ef til vill fæðast.
Falskt leikhús hylmar því yfir stað-
reyndirnar. Trútt leikhús birtir okkur
ófrýnileika staðreyndanna á fagran
hátt, og sáir um leið í okkur þessum
157