Tímarit Máls og menningar - 01.06.1960, Blaðsíða 18

TIMAKIT MALS OG MENNINGAR
segja, en þá liljótum við að örvænta
um þá, og um leikhúsið.
Mér hefur satt að segja stundum
virst að leikstjórar okkar taki starf
sitt ekki nógu „alvarlega“. Ef til vill
bera þeir ávallt fulla virðingu fyrir
leikritinu sem þeir vinna að, en hafa
þeir í heiðri sína eigin hæfileika,
þekkta sem óþekkta? Sá sem þorir
aldrei að stíga út fyrir takmörk sín,
veit tæpast hvar þessi takmörk eru.
Autt sviðið býður sannarlega fleiri en
eina lausn í hverju efni ... Sannfær-
andi glappaskot eru sjötíu sinnuin sjö
sinnum betri en slétt vanamennska.
Stíll amatörsins (sem þekktist hér ef
til vill fyrir stríð) er sjötíu sinnum
sjö sinnum betri en stílleysi atvinnu-
mannsins. Auk þess virðist amatörinn
ósjaldan hafa þann móð sem glutrast
úr atvinnumanninum þegar rútínan
stendur við rattið, þann móð sem leik-
listin getur ekki verið án. Erfiðleikar
amatörsins byrja ef til vill aðallega
eftir frumsýningu: að viðhalda því
sniði sem leikritið hefur fengið.
Það hlýtur að vera lærdómsríkt i
þessu sambandi að rifja upp hvernig
Brecht, til dæmis, las Hamlet. Hér á
landi hefur Shakespeare verið feng-
inn heldur nöturlegur staður utan
mannlegs gripmáls. Hann er hinn ó-
snertanlegi. (Moliére telst hins vegar
á meðfæri menntaskólanema, mjög
hentugur menntaskólanemum því þeir
geta dulið viðvaningsbraginn bakvið
skrautlega búninga!1) Erlendir leik-
húsmenn játa fúslega að ýmis leikrit
Shakespeares séu ekki vel byggð. Mér
hefur stundum sýnst að þessi Shake-
speareljómi stafi fremur af vanþekk-
ingu á leikritum hans en þekkingu.
Eg býst við að ekki allir Shakespeare-
dýrkarar kannist við leikritið sitt
einsog Brecht las það:
„Gagnvart hinum blóðugu og
myrku tímaskeiðum, þegar ég rita
þetta, glæpsamlegum ráðastéttum, út-
breiddum efasemdum um skynsemina,
sem stöðugt er misnotuð, held ég, að
ég geti lesið þessa sögn þannig: Það
eru stríðstímar. Faðir Hamlets, kon-
ungur Danmerkur, hefur vegið kon-
ung Noregs í sigursælu ræningja-
stríði. Þegar sonur hins síðarnefnda
konungs, Fortinbras, vígbýst á ný, er
liinn danski konungur veginn líka, og
það af bróður sínum. Bræður hinna
vegnu konunga, sem nú eru sjálfir kon-
ungar, hliðra sér hjá stríðinu með því
að leyfa hinum norsku herflokkum að
íara yfir danskt land með ræningja-
her á hendur Póllandi. En nú hefur
andi hins herskáa föður kvatt Hamlet
liinn unga til að hefna ódæðisins, sem
á honum var unnið. Eftir að hafa hik-
að um stund að svara blóðugu verki
með öðru blóðugu verki, já jafnvel
1 Eg bið menntaskólanemendur að taka
sneiðina ekki til sín. Moliére hentar þeim
áreiðanlega vel, en ekki vegna skrautlegra
búninga, heldur af því hann er gott leik-
skáld!
160