Tímarit Máls og menningar - 01.06.1960, Síða 74

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
Þýzkalands hefði hrapað niður í sjö
milljónir tonna af annars flokks stáli
á ári, en það hefði aftur valdið fram-
leiðslustöðvun og bundið bráðan
enda á stríðið.“ Að sjálfsögðu varð
fyrir alla muni að aftra því, að styrj-
öldinni lyki svo skjótlega. Sarrail
hershöfðingi, sem stjórnaði herjun-
um í Lothringen, samdi hernaðaráætl-
un 1915, sem miðaði að því að her-
nenia, eða að minnsta kosti eyði-
leggja, Briey-héraðið, þar sem Þýzka-
land notfærði sér bræðsluofnana er
áður höfðu verið í eigu Comité des
Forges. Þegar Joffre yfirhershöfðingi
komst á snoðir um þessa sóknaráætl-
un, var Sarrail kvaddur til Parísar.
og eftir stutt samtal við Poincaré,
forseta lýðveldisins, lagði hann ráða-
gerð sína á hilluna. Með hagnýtingu
fransks málmgrýtis, sem þeir slógu
strax eign sinni á þegar franski her-
inn fékk skipun um að hörfa tuttugu
og tvo kílómetra, án þess að hleypt
hefði verið af skoti, gátu þjóðverjar
veitt sannkölluðu syndaflóði af stáli
bæði urn Evrópu og Asíu, bæði á
landi og í legi. Sem endurgjald fyrir
vélahluti í flugvélamótora lét Frakk-
land Þýzkalandi í té bauxit, bráð-
nauðsynlegt efni við framleiðslu alú-
míníums í zeppelínloftför. Gaddavír-
inn illræmdi, sem englendingar not-
uðu við Ypres og Somme og varð
þjóðverjunum lifshættulegur, var
framleiddur í Opels Drahtwerke og
hafði verið fluttur til Englands gegn-
uni Holland. Ástralía sendi feitmeti
til Þýzkalands gegnum Noreg og Dan-
mörk; Straits Settlement sendi þang-
að copra, Ceylon te og Wales koks.
kol, tjöru, ammoníak og glyserín, allt
með brezkum skipum.
Yfirherstjórn bandamanna hafði í
kyrrþey gert áætlanir um að ljúka
styrjöldinni með aðstoð hinna ó-
þreyttu hersveita frá Bandaríkjunum
haustið eða veturinn 1919. Þrátt fyr-
ir síendurtekin tilmæli Leníns um að
friður yrði saminn þybbuðust banda-
menn við með þögninni. Þeir voru
staðráðnari í því en nokkru sinni
fyrr að vinna stríðið, án þess að
ganga of mjög á hlut þeirra ráðandi
stétta. Hinsvegar færðust uppsteitir
og verkföll sífellt í aukana, og bænd-
urnir, sem áður höfðu fært sönnur á
að þeir skirrðust ekki við að kveikja
í höllunum, voru að missa þolinmæð-
ina. Franska stjórnin varð gripin of-
boði og lagði til að fluttir yrðu inn
bandarískir verkamenn og látnir taka
við af frönskum starfsbræðrum sín-
um í skotfæraverksmiðjunum. Ætlun
hennar var að senda alla vígfæra karl-
menn í Frakklandi til vígstöðvanna.
Svar þjóðarinnar var harðorð mót-
mæli. Sósíalistarnir hótuðu að stofna
til allsherjarverkfalls, og stjórnin
hætti við áform sitt. En nú svipaðist
hún um eftir tækifæri til að leysa upp
stéttasamtökin. Það var ekki til set-
unnar boðið. Þátttaka Bandaríkjanna
í styrjöldinni hafði tryggt sigurinn,
216