Tímarit Máls og menningar - 01.12.1962, Blaðsíða 18

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
þjóðfrelsi íslendinga, framtíð íslendinga? Er hœgt að miða þjóðfrelsi íslend-
inga við þetta og þetta mikla kauphækkun? Er hægt að rniða framtíð íslend-
inga við þetta og þetta mikla eftirvinnu?
Nú kann einhverjum að virðast sem hér tali andstæðingur almennrar hags-
munabaráttu. Fjarri fer því. En þess verður þó að gæta að þar sé ekki sífellt
verið að berjast við vindmyllur. Einnig hins að hagsmunabaráttan sé ævinlega
rekin í fullri samhljóðan við þjóðfrelsisbaráttuna — og að svo gæti til borið
að stundarhagsmunir vinnustéttanna yrðu að víkja fyrir þeirri nauðsyn. Það
getur reynzt óhjákvæmilegt að fórna einhverju — meira að segja miklu —
um skeið til þess að losna úr þeim vítahring sem mál þjóðarinnar eru nú
komin í. Hve miklu erum við reiðubúnir að fórna til þess að verða aftur að
heiðarlegum íslendingum ?
Nú tjóar sízt að klappa hver öðrum á kollinn og segja að allt fari einhvern-
veginn. Ég veit að vísu mæta vel að svona prédikun er ekki aldeilis í samræmi
við tíðarandann. Mér er sem ég heyri vanaviðkvæðið: heyr á endemi! hann
þykist ætla að frelsa þjóðina — gott ef ekki allan heiminn! En þá herði ég
bara á og segi:
Engin íslenzk kynslóð hefur fengið stærra né virðulegra verkefni í hendur
en mín kynslóð, lýðveldiskynslóðin. Marga þætti þessa milda hlutverks hefur
hún leyst af hendi með atorku og prýði. Hún hefur notað hin nýju tækifæri
tækniþróunarinnar til risavaxinna framfara á hinum ytri sviðum þjóðlífsins.
Hún hefur einnig komið sér upp víðtæku skólakerfi og afkastað miklu á vett-
vangi bókmennta og lista og annarra menningargreina.
Engin íslenzk kynslóð hefur tekið við betra landi né alizt upp við glæsilegri
ytri skilyrði en unga kynslóðin, stríðsgróðakynslóðin, engin kynslóð verið
aðsópsmeiri og spengilegri og sællegri á að líta né gengið á vit stórkostlegri
möguleika.
En það er harmsaga beggja þessara kynslóða að þær hafa gleymt dálítilli
spurningu úr barnalærdómnum sínum gamla: Að hvaða gagni kemur það
manninum þótt hann eignist allan heiminn ef hann bíður tjón á sálu sinni?
Hlutverk Samtaka hernámsandstæðinga og allrar hinnar nýju þjóðfrelsis-
baráttu er ekkert tómstundagaman eða áhlaupaverk. Það verður að halda
áfram að fletta ofan af raunverulegum tilgangi erlendra auðjöfra og stríðs-
æsingamanna. Það verður að halda áfram að fletta ofan af gróðabralli og
undirlægjuhætti innlendra valdsmanna og braskaralýðs. Hitt er þó enn brýnna
að vekja þjóðina sjálfa af þeim furðulega dvala andvaraleysisins sem hefur
heltekið hana. Það verður að sanna lýðveldiskynslóðinni að hún hafi snúið
288