Tímarit Máls og menningar - 01.12.1969, Blaðsíða 49

StaSa rithöfundar í litlu, málsamjélagi
anir, að Reykjavík sé trúlaus, skinhelgur, kýmnisnauður staður samanborið
við t. d. Katmandu, höfuðborg annars lítils málsamfélags, þar sem framhliðar
húsa eru prýddar trúarlegum tréskurði, sem gerður er af mikilli snild, óhemju
klámfenginn og stórskemmtilegur. En mér láðist að geta þess, að allir íslend-
ingar kunna utanbókar býsn af gömlum klámvísum, svo jafnvel Katmandu
kemst þar ekki með tærnar sem við höfum hælana, kallaðar skögeviser á
dönsku, og gætu ugglaust bjargað sálum okkar og frelsað heiminn ef við
værum ekki orðnir hundleiðir á þessu fyrir löngu.
Skrýtið er líka að við viröumst ekki eiga neinar leynilögreglubókmenntir,
sem verðskulda skáldastyrk. Ég hef heyrt skarpan útlending halda því fram,
að hin klassíska hefð okkar dragi máttinn úr öllum romans policiers, því
flestar íslendingasögur séu glæpasögur þar sem fanturinn er hetja en dómar-
inn dusilmenni.
Menn vænta ekki leikrita frá litlum málsamfélögum nú á dögum. Alþjóð-
legar umboðsskrifstofur hafa fyrst og fremst áhuga á leikritum úr stórum
málsamfélögum. Umboðsmaður á meginlandinu sagði við mig, að sá mað-
ur hlyti að vera sérstakur furðufugl sem færi inn í miðasölu til að kaupa sér
aÖgöngumiða á íslenzkt leikrit. En í sumum litlum plássum, og einnig í
Reykjavík, er vel hægt að ramma á góða leiksýningu, ef heppnin er með,
jafnvel betri en í heimsborgunum. Leikritaskáld eru ekki öfundsverð af sinni
aðstöðu, ef marka má listann, sem við erum að athuga; en margir höfundar
fást við leikritasmíð í hjáverkum, til að mynda eyddi ég 8 árum í tilraunaleik-
ritun mér til skemmtunar.
Um það bil helmingur styrkþega þetta árið ritar óbundiö mál, mestur
hluti þeirra eru algerÖir skáldsagnahöfundar, en hálfgerðir þeir sem rita
ævisöguleg eða sj álfsævisöguleg verk, nær því að vera skáldskapur en sagn-
fræði. Skáldsagnahöfundar eru venjulega með stærsta árlega styrki, eins og
sanngjarnt er með tilliti til þess, að skáldsagnagerð er full vinna. Skáldsagna-
höfundur á eins og hver annar verkamaður kröfu á fullu kaupi, eins fyrir því
þó hann sé ekki snillingur. í öllum starfsgreinum eru duglausir verkamenn, og
fá þó nákvæmlega sömu laun og góðir verkamenn. Hví skyldi ekki greiða
slæmum skáldsagnahöfundi árleg Iaun á borð við dyravörÖ í ráðuneyti?
Kanski er hann orðinn klassískur og stolt þjóðarinnar þegar minst varir.
Og þó hann skáni aldrei, gerir það nokkuð til?
Helmingur eða meira af 42 styrktum bókmenntamönnum eru ljóðskáld.
Hver er ljóöskáld nú á dögum og hver ekki? Til eru þeir, sem á langri ævi
tókst aðeins að koma saman litlu kveri, sem auðvitað mætti kljúfa í tvennt
271