Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 9

Mál og menning 40 ára
í bili. í síðara skiptið var gjaldþroti afstýrt með þvx að hann fékk ýmsa
félagsmenn til þess að gefa félaginu hlut sinn í Vegamótum, hluta-
félaginu sem var stofnað til að koma húsinu upp.
Það vceri gaman að heyra eitthvað um fyrstu viðbrögð og viðtökur
bókanna. Er þér eitthvað sérstaklega minnisstcett frá þessum fyrstu dög-
um útgáfunnar fyrir fjörutíu árum?
Eg man það bara að þessu var ákaflega vel tekið. Fólk flykktist inn
í þennan félagsskap. Menn voru mjög fljótir að skilja hvað þarna var
á ferðum, og svo var Einar Andrésson, bróðir Kristins, ákaflega dug-
legur að safna félögum og seldi auk þess hinum og þessum bækur
Máls og menningar utan búðarinnar. Hann var alveg ómetanlegur í
þessu starfi. Hann var svo geysilega duglegur og laginn og hann þekkti
hvern einasta mann í Reykjavík. Það voru ekki síður íhaldsmenn og
alls konar fólk sem hann fékk inn í félagið. Fyrstu bækurnar voru
gefnar út að mig minnir í 1000 eintökum. Kristinn var alltaf bjartsýnn
og hann setti sér það markmið að fá 3000 félagsmenn, en áður en
árið var liðið þá voru þeir orðnir 3800 svo það þurfti að prenta nýtt
og stóraukið upplag. Menn tóku svona fjarskalega vel undir þetta enda
fengu þeir bækur, sem hefðu kostað á venjulegum markaði svona 40
krónur, á tíu krónur. Það var árgjaldið fyrst í stað. Auðvitað höfðum
við enga peninga og þurftum að slá fyrir öllu. En af því að þetta gekk
svona vel þá var hægt að standa svona töluvert í skilum við prentsmiðj-
urnar. Þegar áróðurinn fór að dynja á okkur fór ýmsum að vísu að
verða voðalega illa við þetta því þeir voru svo dauðhræddir um þann
kommúnistaáróður sem mundi fylgja þessum rauðu pennum.
Hvað urðu félagsmennirnir margir?
Þeir munu hafa orðið hátt á sjöunda þúsund þegar mest var. Það var
þegar Arfur Islendinga var að koma út. Það var hærri tala en nokkurn
hafði dreymt um, en lengstaf var talan 3—4000 held ég. Það gekk á
ýmsu í stjórn félagsins, oft vorum við í miklum kröggum og margir
beittu sér hatramlega gegn félaginu. En Kristinn hafði sérstakt lag á
að tala við fólk, og jafnvel voru ýmsir miklir íhaldsmenn alltaf ákaf-
lega hlynntir Máli og menningu, fyrst og fremst vegna hrifningar á
Kristni. Manni fannst það nú heldur ekkert áhlaupaverk á þeim tímum
að vera að slá bankana til útgáfu á bolsévískum bókum. En honum tókst
þetta alltaf. Svo þegar í harðbakka sló þá tókst honum að fá þá til að
breyta víxlum x föst lán. Nú, en þetta gekk, einkanlega vegna þess að
119