Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 106

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 106
Tímarit Máls og menningar höfundar, að í henni er ekki greint frá niðurstöðum eigin rannsókna, held- ur er hún gagnrýnið yfirlit yfir rann- sóknir annarra manna. Verk af þessu tagi hafa tíðkazt mjög á seinni árum, einkum í enskumælandi heimi. Engu að síður er hér um að ræða fremur óvenjulegt „review of researches" að því leytinu að það er mun umfangs- meira en venjulegt er, samið á breiðari grundvelli og efnistök sjálfstæðari og persónulegri. I bók sinni tekur höfundur sér fyrir hendur að gera grein fyrir framlagi sál- fræðinga til skilnings á frumlegri sköp- unargáfu. Hann greinir frá kenningum og rannsóknum og athugar þær vand- lega með tilliti til kosta og galla, um- taks, aðferðafræði, ályktana. Allt er þetta gert í þeim tilgangi að leita svara við ráðgátu, sem höfundi hefur verið áleitin um árabil. Þá ráðgátu setur hann fram í eftirfarandi spurningum í upp- hafi bókar: „Hvað einkennir vitundar- starf hins frjóa hugvitssnillings eða list- sköpuðar? Er frumleiksgáfan ásköpuð í þeim skilningi, að hún þróist óháð ytri áhrifum? Er unnt að vekja hana og rækta með sérhæfðum aðferðum? Uppvöxtur og öflun æðstu menntunar kostar meira en þriðjung einstaklings- ævinnar. Að hvaða marki er stefnt með nemandann, að hvaða marki er honum leyft að stefna á þessu skeiði?“ Þetta eru vissulega engar smáræðis spurningar. Þær fjalla um eins og höf- undurinn segir „ein hin torráðnustu og jafnframt örlagaríkustu ferli mannlegrar vitundar". Svörin liggja heldur ekki á lausu og eru flest ófundin enn. Höf- undurinn verður í þess stað að treysta því, að lesandi hafi „nokkra ánægju af því að sjá, hve ákaft lærðir menn brjóta heilann um vitundarlíf hans.“ Fyrstu fimm kaflar bókarinnar eru eins konar aðfararkaflar. Þar eru leidd- ar saman og gaumgæfðar ýmsar helztu skilgreiningar sköpunargáfu. Skyggnzt er inn í verkstöð hins skapandi hugar eins og snillingar vísinda og lista hafa lýst því sjálfir, þegar sköpun fer fram. Þá er fjallað allrækilega um hið ómeð- vitaða hugarstarf og bælingarkenningu Freuds er lýst. í sjötta kafla bókar er gripið á því, hvaða aðferðum sálfræðingar hafa beitt og beita til að greina sköpunargáfu. Er þar úr fjórum aðalaðferðum að velja: 1. Könnun á ævisögum manna, „sem hafa sannað frábærar gáfur sínar á svo ótvíræðan hátt, að enginn vefengir yf- irburði þeirra.“ 2. Rannsóknir á frum- legri sköpunargáfu í þróun. 3. Skap- gerðargreining, þ.e. „að greina í sálar- lifinu þá meginþætti, sem menn telja snerta frumlegt sköpunarstarf, ýmist til örvunar eða öftrunar.“ 4. Rannsóknir á snilligáfu samtíðarmanna. Næstu níu kaflar (7—16) eru svo út- tekt á þessu rannsóknarstarfi sálfræð- inga. Er þetta meginhluti bókarinnar, hátt á annað hundrað blaðsíður. Þar er fjallað um allar helztu kenningar og rannsóknir, sem fram hafa komið og gerðar verið frá því að bretinn Sir Francis Galton hóf hið merka braut- ryðjandastarf sitt laust fyrir síðustu alda- mót. I þessum köflum er víða komið við sögu og að mörgu vikið. Langmest- ur hluti umræðunnar er helgaður störf- um fræðimannanna Guilfords, Termans, Cox, Cattells, Getzel og Jacksons, Wallach og Kogans, McKinnons, Anne Roe. Eftirtektarvert er hversu mikið far höfundur gerir sér um að brjóta kenn- ingar og rannsóknaniðurstöður til mergj- ar. Af mikilli skerpu og glöggskyggni 216
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.