Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 110

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 110
Tímarit Máls og menningar og nýverið gefið út kver um verkalýðs- hreyfinguna á þriðja áratugnum.1 Má af kverinu ráða að rannsóknin mun feta slóðir sem ótroðnar eru hérlendis. Þann- ig styðst Svanur í ríkum mæli við stjórn- málafræðilegar kenningar og gerir víða athyglisverðan samanburð við hin Norð- urlöndin. Eflaust verður rannsóknin til að hleypa loftinu úr ýmsum goðsögnum og kredduskoðunum sem nú eru á kreiki innan vinstrihreyfingarinnar, og von- andi verður hún til að efla skoðana- skipti um íslenska verkalýðsbaráttu fyrr og nú. I fyrri hluta ritgerðarinnar leitast Svanur við að varpa ljósi á samhengi atvinnuþróunar við þroskasögu verka- lýðshreyfingar. Eins og vikið verður að hér á eftir eru miklar veilur í umfjöll- un hans um auðmagnsþróun og efnis- legar forsendur fyrir samtakamyndun verkalýðsins. Hins vegar bendir hann réttilega á þátt hinna lífseigu landbún- aðarhátta tiltölulega lítilla og innbyrðis nokkuð jafnstórra býla. Sú tregða heill- ar atvinnugreinar gegn auðmagnsþróun- inni hefur sett strik í reikning stétta- baráttunnar, þar sem bændur og póli- tískir fulltrúar þeirra hafa farið með stórt hlutverk við hlið verkalýðs og auðherra. Þótt ekki sé hægt að ætlast til þess af þessu riti að þar sé fullnægjandi at- hugun á auðmagnsþróun og uppruna verkalýðsbarátm er athugun Svans þó óþarflega rýr í roðinu. Það má ekki síst rekja til nokkurs vingulsháttar í vali aðferða og kenninga. Um leið og Svanur er augsýnilega á heimavelli, þeg- ar hann styðst við borgaralega stjórn- málafræði, er honum Ijóst að um verka- lýðshreyfingu verður ekki fjallað af viti án þess að nota til þess fræðikenningu marxismans. Þar með er komin upp nokkur mótsögn í kenninga- og að- ferðagrundvelli rannsóknarinnar, og því miður er hún leyst á kostnað marxism- ans. Þessu til skýringar skal hér tilgreint versta dæmið. Svanur ber Marx fyrir kenningu um þrjú skilyrði fyrir myndun verkalýðs- samtaka (bls. 14—15), og eftir athugun á íslenskum veruleika kemst hann að þeirri niðurstöðu að þessi skilyrði séu nauðsynleg en ekki fullnægjandi til skýringar (bls. 16). Hér er ástæða til að staldra við. Þess ber fyrst að gæta, að Svanur hefur „kenningu Marx“ frá engilsax- neskum marxólógum, sem em einhverj- ir lökustu heimildarmenn um fræði Marx. I háskólum Bretlands og Banda- ríkjanna hefur viðgengist að umgang- ast Marx af næsta ótrúlegu fúski, þat sem menn lepja upp rangtúlkanir frá annarri eða þriðju hendi í stað þess að byggja á frumtextum, og jafnframt eru kenningar Marx þar jafnan settar inn í allt annað vísindamynstur, með grát- broslegum afleiðingum. Svanur vitnar þó ekki bara í marxó- lóga, heldur líka í Kommúnistaávarp- ið, þar sem — nota bene — verið er að lýsa auðvaldsþjóðfélaginu, í áróðursriti, en ekki að setja fram fræðikenningu um það. Þó er það alvarlegast við þessa fram- setningu Svans að hann beitir „kenn- ingu Marx“ athugasemdalaust á sama hátt og gert er við kenningar eða til- gátur í pósitívískri visindahefð. Það er sem fræði Marx um auðvaldsþjóðfélag- ið hafi verið eins konar safn af til- gátum sem eigi að gilda milliliðalaust um öll framþróuð auðvaldsþjóðfélög og hægt sé að sannprófa á hverju þeirra. Útgangspunktur marxískrar fræði- kenningar er greining á eð/wlögmálum 220
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.