Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Page 110

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Page 110
Tímarit Máls og menningar og nýverið gefið út kver um verkalýðs- hreyfinguna á þriðja áratugnum.1 Má af kverinu ráða að rannsóknin mun feta slóðir sem ótroðnar eru hérlendis. Þann- ig styðst Svanur í ríkum mæli við stjórn- málafræðilegar kenningar og gerir víða athyglisverðan samanburð við hin Norð- urlöndin. Eflaust verður rannsóknin til að hleypa loftinu úr ýmsum goðsögnum og kredduskoðunum sem nú eru á kreiki innan vinstrihreyfingarinnar, og von- andi verður hún til að efla skoðana- skipti um íslenska verkalýðsbaráttu fyrr og nú. I fyrri hluta ritgerðarinnar leitast Svanur við að varpa ljósi á samhengi atvinnuþróunar við þroskasögu verka- lýðshreyfingar. Eins og vikið verður að hér á eftir eru miklar veilur í umfjöll- un hans um auðmagnsþróun og efnis- legar forsendur fyrir samtakamyndun verkalýðsins. Hins vegar bendir hann réttilega á þátt hinna lífseigu landbún- aðarhátta tiltölulega lítilla og innbyrðis nokkuð jafnstórra býla. Sú tregða heill- ar atvinnugreinar gegn auðmagnsþróun- inni hefur sett strik í reikning stétta- baráttunnar, þar sem bændur og póli- tískir fulltrúar þeirra hafa farið með stórt hlutverk við hlið verkalýðs og auðherra. Þótt ekki sé hægt að ætlast til þess af þessu riti að þar sé fullnægjandi at- hugun á auðmagnsþróun og uppruna verkalýðsbarátm er athugun Svans þó óþarflega rýr í roðinu. Það má ekki síst rekja til nokkurs vingulsháttar í vali aðferða og kenninga. Um leið og Svanur er augsýnilega á heimavelli, þeg- ar hann styðst við borgaralega stjórn- málafræði, er honum Ijóst að um verka- lýðshreyfingu verður ekki fjallað af viti án þess að nota til þess fræðikenningu marxismans. Þar með er komin upp nokkur mótsögn í kenninga- og að- ferðagrundvelli rannsóknarinnar, og því miður er hún leyst á kostnað marxism- ans. Þessu til skýringar skal hér tilgreint versta dæmið. Svanur ber Marx fyrir kenningu um þrjú skilyrði fyrir myndun verkalýðs- samtaka (bls. 14—15), og eftir athugun á íslenskum veruleika kemst hann að þeirri niðurstöðu að þessi skilyrði séu nauðsynleg en ekki fullnægjandi til skýringar (bls. 16). Hér er ástæða til að staldra við. Þess ber fyrst að gæta, að Svanur hefur „kenningu Marx“ frá engilsax- neskum marxólógum, sem em einhverj- ir lökustu heimildarmenn um fræði Marx. I háskólum Bretlands og Banda- ríkjanna hefur viðgengist að umgang- ast Marx af næsta ótrúlegu fúski, þat sem menn lepja upp rangtúlkanir frá annarri eða þriðju hendi í stað þess að byggja á frumtextum, og jafnframt eru kenningar Marx þar jafnan settar inn í allt annað vísindamynstur, með grát- broslegum afleiðingum. Svanur vitnar þó ekki bara í marxó- lóga, heldur líka í Kommúnistaávarp- ið, þar sem — nota bene — verið er að lýsa auðvaldsþjóðfélaginu, í áróðursriti, en ekki að setja fram fræðikenningu um það. Þó er það alvarlegast við þessa fram- setningu Svans að hann beitir „kenn- ingu Marx“ athugasemdalaust á sama hátt og gert er við kenningar eða til- gátur í pósitívískri visindahefð. Það er sem fræði Marx um auðvaldsþjóðfélag- ið hafi verið eins konar safn af til- gátum sem eigi að gilda milliliðalaust um öll framþróuð auðvaldsþjóðfélög og hægt sé að sannprófa á hverju þeirra. Útgangspunktur marxískrar fræði- kenningar er greining á eð/wlögmálum 220
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.