Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Síða 44

Turið Sigurðardóttir Joensen
Lýst er eftir
Pétri Péturssyni verkamanni
NOKKRAR ATHUGANIR Á SAMFÉLAGSLÝSINGU
SKÁLDSÖGUNNAR LIFANDI VATNIÐ
EFTIR JAKOBÍNU SIGURÐARDÓTTUR
Inngangur
í skáldsögu Jakobínu Sigurðardóttur, Lifandi vatninu, fylgjum við Pétri
Péturssyni á tveim tímasviðum, annars vegar á fortíðarsviðinu frá bernsku
til fyrstu hjúskaparára, hins vegar á nútímasviðinu þar sem Pétur er orð-
inn miðaldra. Á milli þessara tveggja tímasviða líða u. þ. b. mttugu ár
og miklar breytingar verða í lífi Péturs. Þessar breytingar valda örvænt-
ingarfullum flótta hans sem er uppistaðan í atburðarás nútímasviðsins.
— Maðurinn er fyrst og fremst félagsvera. Að gefinni þessari forsendu skal
leitað skýringa á atferli hans í umhverfi hans.
Samkvæmt söguskoðun Marx á öll hugmyndafræði, allt andlegt líf,
sér forsendu í efnalegum veruleika. Jafnframt verka hugmyndir manna
aftur á efnalegan veruleika þeirra þannig að áhrifin eru gagnkvæm. Með
þessar hugmyndir að leiðarljósi er í greininni leitast við að skýra og
túlka breytingarnar sem verða á lífi Pémrs og viðbrögð hans við þeim.
Öll áhersla er því lögð á hugmyndafræði skáldsögunnar eins og fyrir-
sagnir aðalkaflanna gefa til kynna. — Athuguð er samfélagslýsing verks-
ins, annars vegar samfélag fortíðarsviðsins — bernskusamfélagið, hins
vegar samfélagið á nútímasviðinu — samfélag fullorðinsáranna. I sam-
ræmi við ofangreindar kenningar marxismans verður fyrst gerð grein fyrir
efnalegum veruleika þessara samfélaga og síðan er hugmyndafræði þeirra
rakin. En þar sem efnalegar og andlegar aðstæður mannanna eru alltaf
tengdar rás tímans er sögutími verksins ákvarðaður áður en lengra er
haldið.

154