Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 90

Tímarit Máls og menningar
að kommúnistaflokkarnir eru fjölmennir alþýðlegir flokkar með rætur
í verkalýðshreyfingunni og þeir endurspegla því nauðugir viljugir þau
vandamál og þær hugmyndir sem ríkja meðal verkalýðsins. Þeir geta
ekki hundsað þær án þess að stefna áhrifum sínum í voða. Þess vegna
er PCI í mjög vandasamri aðstöðu með óbeinni aðild sinni að ríkisstjórn.
Almennt séð eru félagslegar aðstæður í Suðun-Evrópu mjög frá-
brugðnar þeim sem ríkja í norðurhluta álfunnar. Og kommúnistaflokk-
arnir geta ekki hundsað þær raddir sem vefengja ágæti auðvaldsþjóð-
félagsins. Klemman sem kommúnistaflokkarnir eru í er því þessi: ann-
ars vegar eru þeir pólitískt afl sem vill standa vörð um lýðræðið, hins
vegar eru þeir félagslegt afl sem yfirleitt neyðist til að taka tillit til
þeirra krafna sem ná út fyrir endurbætur á ríkjandi þjóðfélagi.
Með öðrum orðum snýst gangur mála í Suður-Evrópu um félagslega
breyfingu á sama tíma og verkalýðshreyfing Norðurlanda þarf að burð-
ast með sósíaldemókratískt skriffinnskubákn. Með þetta í huga hrellir
það okkur að lesa lofgerðaróð um „scenska sósíalismann“ í Le Nouvel
Observateur, tímaritinu sem þú skrifar í.
Það hrellir mig líka.
Það háir greinilega vinstriöflunum að þau vantar sameiginlega við-
miðun, sameiginlegt pólitískt tungumál, ef svo má segja, nothæft til að
skilgreina kreppu auðvaldsins og stinga út leiðina út úr henni. Þetta
vandamál verður ce meir brennandi eftir því sem kreppan magnast.
Já, þessu er ég sammála. Auðvaldið hefur í för með sér misjafna
þróun í hinum ýmsu löndum og innan hvers lands. A síðustu 5—6 ára-
tugum hefur verkalýðshreyfingin klofnað margsinnis og hún hefur þró-
ast misjafnlega í takt við misjafna þróun auðvaldsins. Að auki þarf
verkalýðshreyfingin stöðugt að burðast með mikið safn af kreddum sem
hún hefur erft frá Oðru og Þriðja alþjóðasambandinu. Það var þetta
sem leiddi til þess að á sjöunda áratugnum kom fram ný vinstri hreyfing
sem lagði til að menn tækju þessi vandamál nýjum tökum. Nýja vinstri
hreyfingin á enn í erfiðleikum með að fóta sig vegna sterkrar stöðu
kommúnistaflokkanna og hún hefur heldur ekki getað hafið umræður
sem gætu leitt til þróunar nýrra kenninga og skilgreininga. Ég fellst á
þá túlkun að hreyfingin eigi erfitt með að aðlaga sig þeim þörfum sem
þegar eru til staðar. Vandinn er sá að hún eltir atburðarásina í stað þess
að vera fær um að grípa inn í gang mála. Umræðan um það hvað beri
að gera, hvað þurfi til að koma á sósíalisma, er enn mjög ófullkomin.
200