Tímarit Máls og menningar - 01.06.1978, Qupperneq 104

Tímarit Máls og menningar
uð „Gimlis dóttir" eins og hjá eldri
skáldum, heldur sem „ókunnugleg"
vera, „langt að komin“, og það án þess
að gera boð á undan sér, óskiljanleg og
að því er virðist óverðskulduð. Þannig
laumast einhver einkennileg birta inn í
þessa bók Sigfúsar og vinnur á. Ljóðið
„Sá hinn dimmleiti hugur" gefur ef til
vill nokkra vísbendingu um það, hvað-
an sú birta er ætmð: það er „hin óhulta
leyndargáfa", „undur einfaldra orða“,
sem kann að byggja brú „milli næmr og
dags“ — og hér sannast það enn, að
megni eitthvað að varpa birm „á hryggð
og mein“, er það einmitt meitlaður og
sannur skáldskapur.
Kristján Árnason.
SÖGUR AF UNGUM MÖNNUM
Meðal skáldsagna sem út voru gefnar á
síðast liðnu ári vora óvenju margar
frumsmíðar ungra höfunda. Þrjár þeirra
sagna verða hér teknar til umfjöllunar.
Þær eiga það allar sameiginlegt að sækja
efnivið til nútímans og aðalpersóna allra
er ungur maður, u. þ. b. á aldur við
höfundinn. Það gæti því verið forvitni-
legt í leiðinni að athuga hvaða mynd
þessar skáldsögur birta af umheiminum.
Svo vill til að útkomu þessara bóka
ber upp á hálfrar aldar afmæli Vefarans
mikla frá Kasmír, og reyndar minnir
fyrsta skáldsaga Emis Snorrasonar um
margt á Vefarann.1 Sögusvið er megin-
land Evrópu, einkum Frakkland. Þaðan
liggur leið listamannsins unga I klaust-
ur — að vísu í gestaálmuna á leiðinni
heim um Lúxembúrg — en klaustrið er
1 Ernir Snorrason: Óttar. Skáldsaga.
Helgafell. Reykjavík 1977.
214
sjálft St. Maurice de Clervaux. Að und-
anskildu sama þjóðerni og svipuðum
áningarstöðum eiga þeir Óttar og Steinn
Elliði þó fátt sameiginlegt, og hefur
heimurinn að vísu umturnast allur á
þeim fimmtíu árum sem aðskilja þá.
Sagan hefst þar sem söguhetjan, Ótt-
ar, er að búa sig til heimferðar á önd-
verðum valdatíma Pompidou, en þá
hefur hann dvalist í Frakklandi um sex
ára skeið. í upphafi hefur hann ætlað
sér að skrifa ódauðleg skáldverk, en síð-
ustu árin hefur hann unnið fyrir sér
með auglýsingateiknun. Hann hefur ver-
ið í Frakklandi þegar námsmannaupp-
reisnin braust þar út og virðist hafa
tekið þátt í henni af lífi og sál. Líf hans
og lífsafstaða hefur breyst gagngert í
kjölfar hennar:
Bylting, sem kannski var ekki bylting,
en átti eftir að springa út með vorinu
eins og rautt blóm og koma öllum
málsaðiljum jafnt á óvart. En þá voru
þau líka dregin inn í atburði sög-
unnar, sem átti eftir að breyta þeim
óvænt, stimpla þau greinanlega fyrir
lífstíð. Og einstaklingsbundnar til-
finningar þeirra féllu í skuggann.
(50)
Þeirra hugmynda sem báru uppi „náms-
mannabyltinguna" 1968 sér þó undar-
lega lítinn stað í bókinni. Þegar hér er
komið a. m. k. era það „einstaklings-
bundnar tilfinningar" Óttars sem skipa
mest rúm.
Bæði Óttar og flestallar aðrar persón-
ur sögunnar era sífellt að leitast við að
skilgreina þann veruleika sem þær hrær-
ast í. Þeim skilgreiningum ber furðu
mikið saman, hver sem í hlut á. Allar
eiga þær það jafnframt sameiginlegt
hvað þær era lítt skiljanlegar, hversu
erfitt persónunum veitist að gera sér