Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 122

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 122
Tímarit Máls og menningar einhvers konar andstæðing. Ottinn við að verða ððrum til byrði verður allra erfið- astur í samskiptum við þá nánustu, fjöl- skylduna. En eins og fyrr segir fjallar sagan ekki bara um ótta og einangrun heldur líka um lífsvilja og hugrekki og þær til- finningar sem oft er erfiðast að koma orðum að en tengja fólk saman. Sólin og skugginn er raunsæisleg saga, verkar á mann sem mynd af lífinu sjálfu. Mörgum þykir lítils virði að velta fyrir sér formi og list slikra verka og vilja heldur ræða vandamálin sjálf sem þar er fjallað um. Það er þó sannast sagna að undir frásagnarlistinni er áhrifamátturinn kom- inn og því full ástæða til að gefa henni gaum. Fríða tekurefni sitt mjög öruggum tökum. Hún fylgir ekki tímaröð atburða heldur skiptist á bein sviðsetning atvika i timaröð og endurlit til fyrri atburða, jafn- vel þeirra sem hafa gerst tétt á undan þeim sviðsettu, en einnig annarra sem liggja í meiri fjarlægð. Þessu bragði er svo hóf- samlega beitt að maður veitir þvi litla at- hygli við fyrsta lestur en það á verulegan þátt í áhrifum bókarinnar. Sama er að segja um hið takmarkaða sjónarhorn. Það veldur því að Iesandi skynjar atvik náið með aðalpersónunni, en gerir líka enn áhrifameira en ella eitt eftirminnilegasta atvik sögunnar: minningu um ferð í strætisvagni og yfirlið á gangstétt. Sú frá- sögn hefst þannig að aðalpersónan er séð alveg utanfrá með augum hlutlauss áhorfanda og umkomuleysi hennar verður enn átakanlegra fyrir vikið. Trúverðugleiki persónanna og þar með sögunnar í heild er mjög bundinn þvi hvernig til tekst við gerð samtala. Fríðu tekst oft afar vel að láta samtölin vekja tilfinningu fyrir þvi ósagða og gefa þannig djúpa og sannfærandi mynd af persónun- um. Þetta á þó einkum við um samskipti sjúklinganna sin á milli og samskipti Sig- rúnar við eiginmanninn. Starfslið sjúkra- hússins, einkum læknarnir verða hins vegar fjarlægar og ógegnsæjar persónur, og er það vitaskuld með vilja gert, en af þeim sökum og e.t.v. einhverjum öðrum verk- uðu þau atriði þar sem læknar koma við sögu svo og þau atriði þar sem sjúklingar bera fram opinskáa gagnrýni á sjúkrahúsið og aðstæður sínar ekki að öllu leyti sann- færandi á mig. En auðvitað má segja að þetta sé hluti af hrynjandi bókarinnar. Hin fámálu atriði þar sem fæst er sagt af því sem máli skiptir fá áhrifamátt sinn að hluta af þeim atriðum þar sem fólk er stórort og lætur gamminn geysa. Raunsæi er umdeilt hugtak, en ætli flestir skilji það ekki sem sögur af ein- hverju sem komið gæti fyrir mig og þig, sögur sem bregða upp myndum af trú- verðugum persónum við trúverðugar að- stæður. Miðað við þessa skilgreiningu er saga Fríðu ótvíræð raunsæissaga, og þó raunsæi hennar sé öðrum þræði félagslegt er það sálfræðilegt raunsæi sem er styrkur hennar; atburðirnir eða öllu heldur skynjun þeirra eru trúverðugir miðað við þá lýsingu sem gefin er á aðalpersónunni, sem er afar tilfinninganæm og á að vissu marki létt með að tjá sig þcgar út btýst það sem bælt hefur verið. Þess vegna verka viðbrögð hennar sannfærandi þótt þau séu nokkuð öfgafull. Vandi frásagnaraðferð- arinnar birtist í því að aðrar persónur, sem einnig sýna sterk viðbrögð á stundum, verða ekki eins sannfærandi vegna þess að við sjáum þær aðeins utan frá. En hér 112
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.