Tímarit Máls og menningar - 01.05.1988, Síða 82

Tímarit Mdls og menningar
sig bækur en þótti dálítið einkennilegur því hann tók helst aldrei mark á
öðru en því sem í fljótu bragði virtist ómögulega geta staðist. Hann veinaði
af hamingju ef minnst var á sagnapersónur einsog þá feðga Skallagrím og
Kveldúlf sem breyttust í grimmilegar forynjur þegar tungl var fullt, og eftir
að hafa heyrt mig tala um hvað það væri gaman að rekast á bækur með
áhugaverðari karakterum en meðaltalið í símaskránni brá hann við hart,
dró fram bók með dimmleitu nafni og sagði mér að lesa Steinar.
Síðan þá hef ég legið yfir bókum eins og Blandað í svartan dauðann og
Farðu burt skuggi; þetta eru óneitanlega fremur skuggalegir bókatitlar, að
maður tali nú ekki um dulnefnið Bugði Beygluson sem hann notar stundum.
Ekki þori ég að guma af því að vera beinlínis undir áhrifum af Steinari,
nema kannski helst í að grípa til tæknififfa sem hann hefur best útfært,
einsog að stafsetja tal manna eftir framburði til að auðkenna karakterinn;
samt held ég að þessar bækur hljóti að smita alla sem þær lesa og ímynda
mér að það snerti helst meðhöndlun hans á sögupersónum eða jafnvel
afstöðuna til manna yfirleitt. Hann nálgast fólk á þann hátt sem er full-
komin andstæða afmælis- og minningargreinasmjaðurs; gengur að því þar
sem það er veikast fyrir, lægst og dýrslegast. Það fær enginn að dulbúa sig
með fölsku alúðarbrosi einsog fyrir portrettljósmyndun eða sjæna sig upp í
kokteil með ströngum fatakröfum áðuren hann lendir í bók eftir Steinar.
En galdurinn liggur samt kannski í því að þessi grimma og óvægna með-
höndlun á persónunum virkar þráttfyrirallt beiskjulaus; ekki bara að húm-
orinn visni aldrei og tærist upp í formyrkvun heiftarinnar, heldur er það
beinlínis vissan um að lífið lifir sem stendur eftir þegar búið er að reita allar
skrautfjaðrirnar af mannfólkinu. Þeir sem lesið hafa Astarsögu eða Blandað
í svartan dauðann skilja hvað átt er við er þeir minnast föðurstolts Kristjáns
matsveins á Gamminum yfir honum Gústa sínum. Kiddi kokkur er ný-
skriðinn uppúr lúkarnum sem minnir á grútarbræðslu í helvíti, kominn
heim í skrepp með sultudós handa sokkahrygnunni, fullur af sönnu ástríki
til frumburðarins hans Gústa, sem er glápvankaður, málhaltur, einsog
fuglahræða hjá hinum börnunum, og með skegg, átta ára gamall, sauðbrúnt
tað á öðrum kjálkanum. Svo Babbi þarf að raka blessaðan seilorinn.
Aldrei verður fólkið svo vesælt hjá Steinari að ekki sé það lifandi, æsandi
og hroðalegt. Maður gæti vel hugsað sér að skála við Kolfinn á Gamminum
og þekkir sig í Hansa sem þurfti að flýja til Selfoss til að geta farið í nýja
frakkann.
Annars var undarlegt að uppgötva svona höfund á sínum tíma fyrir
sjálfan sig, höfund sem fáir þekktu og aldrei var minnst á í skólanum, og
um tíma leiddi sú uppgötvun útí þá bjartsýni að kannski væru þeir til í
kippum höfundarnir í þessum klassa sem enn væru óuppgötvaðir hjá þess-
216