Tímarit Máls og menningar - 01.05.1988, Blaðsíða 114

Tímarit Máls og menningar
gegnir ef á þessum sömu kjölum getur
að líta orð eins og „mannlýsingar", „list
og lífsskoðun" og þvíumlíkt: þau segja
kannske ekki mikið um innihaldið en
gefa þeim mun meira tilefni til alls kyns
dóma og ræðuhalda. A þessum síðustu
og verstu tímum er því alltaf nokkur
hætta á, að einhver illa innrættur maður
fari að túlka þau sem stikkorð fyrir
kjalfræðinga in spe.
Þegar litið er á innihald þeirra þriggja
binda sem nú eru komin út undir heit-
inu „List og lífsskoðun" verður það
kannske skýrara hvernig útgefendur
hafa hugsað sér sambandið milli efnis
og titils, en ekki verða rök efnisröðun-
arinnar auðskildari. I þessum þremur
bindum má segja, að gefin séu út verk,
sem unnt er að telja til tveggja ólíkra
bókmenntagreina. I fyrsta bindinu eru
þannig saman komin öll þau verk Sig-
urðar, sem flokkast undir „fagurbók-
menntir", smásagnasafnið „Fornar ást-
ir“, ljóð, leikritið „Uppstigning" og
tveir sögulegir leikþættir, samdir fyrir
hátíðasýningar. I hinum bindunum eru
síðan fyrirlestrar, ritgerðir og blaða-
greinar, sem fjalla á einhvern hátt um
heimspekileg efni, og ber þar hæst fyrir-
lestrana um „Einlyndi og marglyndi"
og um „Líf og dauða“ og framlag Nor-
dals í ritdeilu hans við Einar H. Kvaran.
En þar sem þessi heimspekirit fylla ekki
tvö bindi, er bætt við greinum um ýmis
ólík efni, menntamál, listir og heilbrigð-
ismál, svo og nokkrum endurminninga-
greinum af ólíku tagi (eða greinum sem
svo eru kallaðar, þótt þær séu það
kannske ekki nema að takmörkuðu
leyti).
Þótt e.t.v. megi halda því fram, að
verkin í fyrsta bindinu séu „list“ og hin
sem eru í þeim síðari geymi „lífsskoð-
un“ Sigurðar, eru þessi rit harla sundur-
laus, og er erfitt að verjast þeirri hugs-
un, að sú skipting verkanna í „efnis-
flokka“, sem hér er höfð, miðist ekki
síst við að hafa flokkana jafn langa, -
þrjú álíka stór bindi í hvort skipti, sem
líta vel út og fara fallega í bókahillu. Sé
þetta markmið útgefenda, hefur þeim
tekist vel að ná því, útgáfan er mjög
smekkleg að útliti og gerð og laus við
prentvillur og hnökra. En þegar gefið er
út ritsafn manns, sem var tvímælalaust
einn mesti bókmenntamaður og hugs-
uður sinnar kynslóðar er ýmislegt fleira
að athuga en það eitt að hafa útgáfuna
sem glæsilegasta stofuprýði. Aðalmark-
mið hennar hlýtur að vera að búa rit-
verkin þannig í hendur lesenda, að þeir
hafi sem bestar forsendur til að skilja
þau, í samræmi við vilja höfundar og
tilgang. Nú eru verk Sigurðar þannig úr
garði gerð, að þetta er nokkuð vanda-
samt, og þurfa útgefendur að taka ýms-
ar fleiri ákvarðanir en þá, að raða þeim í
flokka. Hér finnst mér nokkuð vanta á,
að útgáfan sé nægilega vönduð, eða
kannske nægilega vel hugsuð, og skulu
nú nefnd þrjú dæmi, sem eru reyndar
misjafnlega mikilvæg en bera þó að
sama brunni.
1) Smásagnasafnið „Fornar ástir“
kom út í tveimur útgáfum, og er hin
síðari að því leyti frábrugðin hinni fyrri,
að þar er felld niður ein saga, „Kolu-
fell“, en hins vegar er nýr eftirmáli, þar
sem gerð er grein fyrir tilurð sagnanna
og úrfellingin réttlætt með því, að sagan
„Kolufell" hafi verið „iðnaðarvara",
sem aldrei hafi átt löguneyti með hinum
sögunum og bókin sé heilli án hennar. I
þessari heildarútgáfu er þó sá kostur
tekinn að birta smásöguna á sínum stað,
þar sem hún var í fyrri útgáfunni, og
248