Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1988, Blaðsíða 8

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1988, Blaðsíða 8
Tímarit Máls og menningar Einars Más. Það sem maður rekur strax augun í er að Guðbergur beinir gagn- rýni sinni jafnt á báðar hendur; til gagnrýnandans og til rithöfundarins. Hann sakar báða aðila um metnaðarleysi, lélega rithöfunda um að vera „á stöðugum hlaupum með kveinstafi á vör í von um að fá viðurkenningu álíka lélegra gagnrýnenda . . .“ (558). I grein Guðbergs örlar hvergi á því píslarvætti sem auðvelt er að lesa út úr grein Einars Más, og gerir það gæfumuninn. íslensk gagnrýni Það er víst kominn tími til að viðurkenna að þrátt fyrir allt er ég í grundvallar- atriðum sammála Einari Má og raunar ýmsu hjá Svövu og Arna Bergmann. Bókmenntagagnrýnin á Islandi er langt frá því að vera gagnrýnendum sæm- andi. Lágkúra og lognmolla er vissulega ríkjandi í stórum hluta þeirra bók- menntaskrifa sem sjá má á síðum dagblaða og tímarita. En einnig má sjá stór- góðar greinar um bókmenntir í tímaritum og jafnvel ágæta ritdóma inn á milli. Hvað er gott og hvað er vont í þessum efnum er kannski um of háð gildismati hvers lesanda til að hægt sé að vera með alhæfingar um slíkt. En ef við þorum aldrei að benda á áþreifanleg dæmi uppskerum við aldrei neinar úrbætur. Um- ræðan í dag er að mestu marklaus. Tilraunir einstaklinga til að varpa sprengjum inn í umræðuna hafa ekki meiri áhrif en máttleysislegar púðurkerlingar meðan tundrið er af svo skornum skammti. Dæmi um rökstudda gagnrýni væri t.d. að taka fyrir einstaka greinar eða ritdóma, benda á kost og löst. Slík iðja er sjaldséð en þó finnast um hana dæmi. Þessi aðferð er reyndar vandmeðfarin og þeir sem hana stunda hljóta litlar þakkir fyrir. Því veldur hið smáa samfélag okkar og hinn smái hugsunarháttur sem einkennir það. En láti menn sig einhverju varða afdrif listarinnar þá hljóta þeir að gefa skít í skítkastið og smásálarháttinn. Eg geri mér vel grein fyrir að ég hef verið stóryrt hér að framan og ætla ég því að kóróna skömmina með því að reyna að útskýra kost og löst á gagnrýni og ritdómum, jafnvel nefna nöfn, þótt ég viti að með því hætti ég á að á mig verði hvæst fyrir „klíkuskap", „fordóma“ eða eitthvað þaðan af verra. Það þarf varla að taka það fram að ég tala vitanlega bara út úr mínum eigin hænuhaus. I síðustu tveimur heftum af TMM má finna dæmi um tvær ólíkar leiðir að bókmenntaverkum sem eru, hvor á sinn hátt, það snjallar að ánægja er að lestrinum. Fyrst vil ég nefna ritdóm Astráðs Eysteinssonar um ljóðaúrval Sjóns (TMM 5/1987). Það sem best er við þann ritdóm er hvernig Astráði tekst að forðast allar klisjur í ljóðrýni sinni, auk þess sem hann brýst undan uppþorn- aðri fræðimennsku og leyfir hugarfluginu að njóta sín. Það er hlutur sem gagn- rýnendur ættu almennt að leyfa sér; að vera skapandi í skrifum sínum (ekki síður en rithöfundarnir). Þó ekki væri nema til að gera lesturinn bærilegan. Ég leyfi mér að vitna enn einu sinni í Guðberg þar sem hann segir: „Höfuðmáli skiptir að jafnt listin sem gagnrýnin sé sprottin úr skapandi huga.“ (556) 142
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.