Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Page 21

séu sammála um þau. En mér sýnist alveg
ljóst að fjölmiðlamir sjálfir eiga eftir að
knýja á um að ráðherra menntamála, þessi
eða annar, bíti úr nálinni í þessum sauma-
skap. Það getur orðið erfiðara.
Var þá eitthvað hægt að gera?
Þetta er að sumu leyti ótæk spuming. í
fyrsta lagi er of snemmt að svara henni og
í öðm lagi er undur auðvelt að vera vitur
eftirá.
í viðtali við Morgunblaðið 16. janúar
sagði Þorvarður Elíasson (með innskotum
blaðamanns):
„Ef það ætti að þýða það sem út er sent yrði
það gífurlega kostnaðarsamt og fremur
ólíklegt að tekjur stæðu undir slíku.“
Tæknilega væri ekkert því til fyrirstöðu að
þýða efnið, eins og túlkar þýða beint á
ráðstefnum. „En ég held að það yrði ekki
til að efla íslenskt mál eða vemda. Það er
ekki á færi nokkurs manns að þýða við-
stöðulaust yfir á lýtalausa íslensku.“
Eitthvað er þetta nú vanhugsað, sýnist mér.
Ef litið er á rök jafnréttisins er ljóst að
þýðingar efnisins væm sjálfsagðar. Aðeins
með þýðingum geta allir íslendingar notað
sér efnið. Það er líka augljós lítilsvirðing
við túlka að staðhæfa að enginn geti túlkað
viðstöðulaust á eitthvað sem heitir „lýtalaus
íslenska“. Það væri alveg eins hægt að segja
að enginn geti talað lýtalausa íslensku og
menn ættu þá að þegja ef þeir hefðu ekki
skrifaðan texta.
Auk þessa er svo á það að benda að
tæknilega mun vera lafhægt að „seinka“
útsendingunni, þ.e.a.s. endurvarpa eða
senda út á nýjan leik með svo sem tíu mín-
útna seinkun eða meira. Þessi tækni er
a.m.k. til í útlöndum. Síðan hefði vitaskuld
verið unnt að kosta því til að hafa fréttir
einfaldlega á tveggja stunda fresti og vera
þá búinn að vinna úr hinu erlenda efni.
En þetta er skildagatíð. Sjónvarpsstöðv-
amar hafa valið leiðina, menntamálaráð-
herra lagt blessun sína yfir hana eftir á. Þess
vegna er meginatriði núna að spyrja nýrrar
spumingar.
Hvaö er hægt aö gera næst?
Þótt hér hafi verið reynt að benda á rök og
gagnrök eftir bestu getu dylst víst engum að
sá sem þetta ritar hefur mjög eindregna
skoðun á málum. Honum sýnist að gerð
hafi verið alvarleg mistök, hvort sem skoð-
að er frá sjónarhomi hinna fréttasjúku,
tungunnar, menningarinnar, jafnréttisins
eða sjónvarpsstöðvanna. Afleiðingin er
m.a. sú að okkur hefur verið kastað inn í
hemaðarhyggju hins engilsaxneska heims
með meiri krafti en nokkru sinni áður. Þar
þyrlumst við nú með í þeytivindunni. Is-
lensk böm munu meta Persaflóastríðið og
síðan önnur stríð í ljósi þeirrar tækni sem
menn beita. Mannslífín verða aukaatriði,
flaugar og gagnflaugar meginatriði. Og nú
eigum við þriggja kosta völ; og eins og
stundum áður em liklega allir illir.
í fyrsta lagi er vitanlega hægt að láta allt
darka undir kjörorðinu „Flýtur á meðan
ekki sekkur.“ Þetta væri fimavondur kostur.
í öðru lagi er vitaskuld hugsanlegt að taka
aftur reglugerðarbreytinguna og hnykkja
jafnvel enn frekar á þýðingarskyldunni.
Þetta væri býsna hraustleg leið, en sannast
sagna er ósennilegt að nokkur stjómmála-
maður þori að fara hana, einfaldlega vegna
TMM 1991:1
11