Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Qupperneq 77

Andlitsmynd af Gachet lækni. Júní 1889.
af lækni sínum og í síðastliðnum maímán-
uði var þessi mynd seld á áttatíu og tvær og
hálfa milljón dollara eða um fjóra og hálfan
milljarð íslenskra króna.
Á sama hátt og margar kenningar eru til
um, hvaða táknræna merking hafi legið á
bak við það að Van Gogh skar af sér eyma-
snepilinn, em margar tilgátur um hvers
vegna hann svipti sig lífi. Tvennt það nýj-
asta sem bent hefur verið á í því sambandi
er, að líklega hefur Vincent verið ástfanginn
af dóttur Gachets, Margréti, en Gachet hafi
ekki viljað að dóttirin væri í tygjum við
hann.
Auk þess er nú talið að veikindi Theos
hafi haft djúptækari áhrif á Vincent undir
lokin en menn héldu áður, ekki síst í sam-
bandi við rifrildi sem upp kom milli bræðr-
anna þegar Vincent heimsótti Theo og Jo,
eiginkonu hans, í París nokkmm vikum
áður en hann dó. Þá kom í ljós eins og oft
áður að Theo var enn meiri taugasjúklingur
en Vincent, hafði áhyggjur af öllum sköp-
uðum hlutum og var jafnvel að hugsa um
að segja upp vinnunni. Hann hafði lengi
langað til að stofna sína eigin listaverkasölu
en ekki haft kjark til þess. Eftir að Vincent
dó sagði Theo reyndar upp vinnu sinni sem
listaverkasali en missti svo vitið endanlega
skömmu síðar. Vincent hafði skrifað til
Theo nokkm áður, að ef hann ætti ekki Theo
að, mundi hann svipta sig lffi.
Ekki er gott að segja hvað hefur helst gert
það að verkum að Vincent lét verða af því
að stytta sér aldur. Eitt er þó víst, að hann
vissi að málverkin hans mundu seljast betur
að honum látnum en á meðan hann lifði.
Hann hafði alltaf áhyggjur af því að vera
fjárhagsleg byrði á bróður sínum, ekki síst
eftir að Theo giftist og eignaðist bam. Það
olli honum sámm vonbrigðum að verk hans
skyldu ekki seljast. Hugsast getur að hon-
um hafi fundist sjálfsvígið vera eina leiðin
til að verða borgunarmaður fyrir skuldum
sínum við Theo. Eigið líf var Vincent einsk-
is virði og hann átti í raun aðeins einn
sannan vin — Theo. Ef til vill gerði hann
sér grein fyrir að hann væri að missa þennan
eina vin sinn, ekki vegna þess að Theo
mundi nokkum tíma svíkja bróður sinn,
heldur vegna þess að Vincent gæti hafa séð
fyrir að geðveikin var að ná tökum á Theo.
Síðustu vikurnar í Auvers hélt Vincent til
á gistiheimili hjá Arthur Ravoux. Hann
málaði meðal annars mynd af dóttur Rav-
oux, sem þá var þrettán ára gömul („Kona
í bláu“). Þessi stúlka hét Adeline og árið
1956 lýsti hún aðdragandanum að dauða
Vincents á eftirfarandi hátt:
Þennan sunnudag hafði hann farið út strax
eftir morgunmat, sem var óvenjulegt. Um
rökkurbil var hann ekki kominn til baka og
TMM 1991:1
67