Morgunblaðið - 20.12.2014, Síða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 2014
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Gæsastofnum sem verpa hér eða
hafa hér viðkomu reiddi yfirleitt
þokkalega af á árinu. Heiðagæsa-
stofninn setti nýtt stærðarmet í
fyrra og taldist vera um 372.000
fuglar. Fari svo fram sem horfir
gætu íslensku heiðagæsirnar orðið
um hálf milljón innan ekki margra
ára, að mati Arnórs Þóris Sigfússon-
ar, dýravistfræðings hjá Verkís. Við-
koma heiðagæsarinnar verður lík-
lega aðeins undir meðallagi í ár, líkt
og í fyrra. Ástæða þess er líklega
hvað voraði seint á hálendinu.
Færri grágæsir voru taldar nú en
undanfarin ár. Arnór kvaðst ekki
hafa áhyggjur af því vegna þess að
grágæsin hefði áður sýnt sveiflur í
talningum.
„Á síðasta ári var það gott varp að
ég vona að þetta hafi verið skekkja,“
sagði Arnór. „Grágæsastofninn er
rúmlega 100.000 fuglar eftir að við
erum búin að veiða úr honum um
39.000 fugla að meðaltali. Sumarið
virðist hafa verið hagfellt grágæs-
unum og stofninn virðist standa und-
ir þessum miklu veiðum.“ Rúmlega
helmingur veiddra grágæsa í haust
var ungfuglar sem er hátt hlutfall,
að sögn Arnórs.
Helsinginn er á uppleið líkt og
þeir gæsastofnar á norðurhveli sem
hafa lært að nýta sér sambýlið við
manninn og sækja í ræktarland.
Arnór sagði talið að um 500 hels-
ingjapör séu farin að verpa hér á
landi, aðallega í Austur-Skaftafells-
sýslu en einnig í Vestur-Skaftafells-
sýslu. Íslenski helsingjastofninn
stækkar hraðar en helsingjastofninn
að meðaltali. Margæsin hefur líka
verið á uppleið.
Blesgæsin á í basli
Blesgæsin er eini gæsastofninn
sem á í erfiðleikum af þeim sem
koma hingað til lands. Árin í ár og í
fyrra virðast hafa verið álíka léleg
hjá blesgæsinni. Hún verpir á tals-
vert stóru svæði á vesturströnd
Grænlands. Annar hluti stofnsins
hefur vetursetu á Írlandi og hinn í
Skotlandi. Svo virðist sem þessir
hópar fari að mestu hvor sína leið í
farfluginu haust og vor. Írsku fugl-
arnir stoppa aðallega á Vesturlandi
og verpa yfirleitt norðar á Græn-
landi en þeir skosku. Þeir skosku
staldra við á Suðurlandi á leið sinni
um Ísland.
Arnór hefur fylgst með ungahlut-
falli í blesgæsahópum sem fara hér
um á haustin. Í fyrra var ungahlut-
fallið mjög lágt á Vesturlandi en
nokkuð gott á Suðurlandi. Sam-
anlagt var varpárangur hópanna lé-
legur eða aðeins um 10%. Þetta stað-
festist síðastliðinn vetur þegar
blesgæsirnar komu á vetrarstöðv-
arnar. Þessu var líkt farið í haust.
Ungahlutfallið var þokkalegt á Suð-
urlandi en lélegt á Vesturlandi.
Blesgæsir voru alfriðaðar hér á
landi 2006 og hefur stofninn að
mestu staðið í stað síðan. Varp-
árangurinn 2010 var þokkalegur en
næstu ár svo lélegur að stofninn rétt
náði að standa í stað.
GSM-merktu gæsirnar
Tveir heiðagæsasteggir, Hörður
og Úlfar, voru merktir með stað-
setningartækjum með GSM-sendum
í fyrrasumar við Hálslón og hefur
verið fylgst með ferðum þeirra síðan
í gegnum boð frá tækjunum. Úlfar
er kominn aftur til Skotlands og
hagar sér líkt og í fyrra og heldur sig
í Perth-skíri. Varp hans virðist hafa
heppnast og hann hagar sér líkt og
fjölskyldan sé með í för.
Varpið hjá Herði misfórst um
miðjan júní og þá slóst hann líklega í
för með geldgæsum og flaug með
þeim um 1.400 km til Grænlands.
Hann datt úr sambandi 24. júní og
gaf sig svo fram aftur í byrjun sept-
ember í Ísafjarðardjúpi. Þá hafði
hann verið í Grænlandi um sumarið
og fellt fjaðrir í Germaníulandi,
mjög norðarlega á austurströnd
Grænlands. Hann fór yfir í Hrúta-
fjörð og datt aftur úr sambandi.
Grágæsin Díana, sem er kvenfugl,
fékk svo staðsetningartæki og sendi
á Út-Héraði í ágúst sl. Hún eyddi
haustinu á þeim slóðum fram í októ-
ber. Þá skellti Díana sér yfir hafið
með tvo unga sína og stegg, kom við
í Færeyjum og á Hjaltlandi áður en
hún tók land í Sanday á Orkneyjum
og dvelur nú í Katanesi í Norður-
Skotlandi. Skotveiðifélag Íslands
styrkti verkefnið og nefndi gæsina
eftir veiðigyðjunni.
Arnór vill gjarnan geta fjölgað
gæsum merktum með GPS-nemum
og GSM-sendum upp í tíu gæsir.
Hann vill hafa fimm merktar grá-
gæsir og fimm heiðagæsir. Hvert
tæki 1.200 evrur (187.000 kr.) á ári.
Vilji fyrirtæki styðja verkefnið fær
það að nefna gæsina og fær tengingu
við heimasíðu sem sýnir staðsetn-
ingu hennar hverju sinni.
Flestir gæsastofnar í góðum vexti
 Heiðagæsinni hefur mikið fjölgað  Um 500 helsingjapör verpa hér  Staðsetningarbúnaður á
gæsum veitir merkilegar upplýsingar um ferðir þeirra  Grágæsin Díana komin í hóp GSM-gæsa
Ljósmynd/Arnór Þ. Sigfússon
Díana Grágæsin var merkt með staðsetningartæki með GSM-sendibúnaði á Út-Héraði sumarið 2014. Tækið er knúið sólarrafhlöðu og skráir staðsetningu
fuglsins nokkrum sinnum á dag. Tækið getur geymt margar skráningar og sendir upplýsingarnar um miðnætti dag hvern þegar tækið nær GSM-sambandi.
Grágæsin Díana
Farflug haustið 2014
Heimild: WWT
2. ágúst - 20. október
Út–Hérað
21. október
Díana fer til Færeyja
22. október
Papa Stour á Hjaltlandi
23. október
Sanday, Orkneyjum
29. október
Loch Calder á
Katanesi í Skotlandi
Ólöf Nordal innanríkisráðherra hef-
ur ákveðið að Sveitarfélagið Horna-
fjörður skuli tilheyra umdæmi lög-
reglustjórans á Suðurlandi eftir
úttekt á rekstrarforsendum lögregl-
unnar á Austurlandi. Eitt síðasta op-
inbera verk Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar sem dómsmálaráð-
herra var að ákveða að Hornafjörður
skyldi tilheyra umdæmi lögreglu-
stjórans á Austurlandi í stað Suður-
lands. Ákvörðunin var umdeild.
Fram kemur á vef innanríkisráðu-
neytisins, að innanríkisráðherra hafi
skrifað undir reglugerð um um-
dæmamörk sýslumannsembætta
sem taka á gildi um áramótin þegar
umdæmum sýslumannsembætta
fækkar úr 24 í 9. Hefur undirbún-
ingur staðið lengi
yfir og stjórnvöld
átt víðtækt sam-
ráð við fjölmarga
aðila.
Þá hefur ráð-
herra skrifað
undir reglugerð
um umdæma-
mörk lögreglu-
embætta og verða
umdæmin framvegis 9 en þau voru
áður 15. Ný lög um framkvæmdar-
vald og stjórnsýslu ríkisins í héraði
voru samþykkt á Alþingi fyrr á
þessu ári, svo og breyting á lögreglu-
lögum
Nýir lögreglustjórar og sýslu-
menn hafa verið skipaðir.
Hornafjörður er
aftur kominn suður
 Innanríkisráðherra sneri við ákvörðun
Ólöf Nordal
Hágæða LED
útiseríur
www.grillbudin.is
Frá Svíþjóð
120 ljós
180 ljós
40 ljós
80 ljós
120 ljós
200 ljós
240 ljós
300 ljós
1000 ljós
LED LED
VELD
U
SEM E
NDAS
T
OG Þ
Ú
SPAR
AR
JÓLA
LJÓS
Smiðjuvegi 2, Kópavogi | S. 554 0400 | Opið 11-16 laugardag og 13-16 sunnudag
LED 50 ljós
100 ljós
120 ljós
150 ljós
200 ljós
300 ljós
1000 ljós10 og 20 ljósGamaldags
Komdu og fáðu ráðleggingar
30-6
0%
afsl
áttu
r af
jóla
ljós
um