Tímarit Máls og menningar - 01.06.1995, Síða 31

vel í gegnum hann Pálma bróður minn. Hann átti við veikindi að stríða og
sú upplifun sat í mér. Ég vissi alltaf að ég myndi fyrr eða síðar gera henni
einhver skil. Menn hafa bent mér á það eftir á að í eldri bókum mínum kemur
geðsjúkrahúsið gula off fyrir. Efnið knúði á. Maður er búinn að vinna lengi
í einhverjum þáttum verksins, svo kemur allt í einu eins og elding ofan í fíl
einhver rödd, eitthvað sem leitar á, eins og ljóð knýr dyra.
Þegar maður áttar sig
á að saga er í mótun
reynir maður að hugsa
hana á skynsamlegan
hátt, en þegar komið er
inn í ferlið þá tekur hún
smám saman völdin, fer
að mótast sjálf, hlýðir
ekki. Þá dettur ýmislegt
út sem búið er að skrifa.
Til dæmis heldur maður
kannski að það þurfi að
útskýra miklu fleira en
síðan þarf að gera og á
að gera. Endanleg mynd
sögunnar verður til
frekar seint í ferlinu hjá
mér, og ég er sjaldan til-
búinn með kafla fyrirfram, því ég er svo oft að vinna þvers og kruss í henni.“
Vhr vinnan viðþessa bók öðruvísi en viðfyrri bœkur?
„Já og nei. Frá því ég skrifaði Rauða daga hafði ég unnið í ljóðabókinni
Klettur í hafi og kvikmyndahandritum, skrifað nokkrar greinar og lesið
mikið. Sviðið stækkar alltaf og viðmiðanirnar verða fleiri. Klettur í hafi og
Englar alheimsins eru ólíkar bækur en það eru þræðir á milli þeirra.
En þegar ég áttaði mig á um hvaða efni ég var að hugsa og fór að skerpa
á könnunni þá fór sagan að taka verulega á mig. Ég hef fundið fyrir þeirri
ég hugsa um þig
er við gengum fjöruna
og horfðum feimin á notaða smokkana
á niðurbrotin skipin
sem aldrei átt’ eftir að sigla
á bömmer um höfin
og voru í hæsta lagi
athvarf smyglara
og bólugrafinna stráka sem fróuðu sér
í ryðguðum lestunum
á fyrsta sjens í huganum
og fúnar spýtur
og geðveikrahælið gult
og eyjan græna
þar sem klaustrið bíður enn
eftir munkunum sem eru fyrir löngu farnir
og koma aldrei til baka
nema stundum
dulbúnir sem túristar
Úr „ég hugsa um þig“ (Róbinson Krúsó snýr aftur, 1981)
Það stóra við þessa skáldsögu er hvað hún lýsir af miklum trúnaði og listfengi
manneskju sem er öðruvísi í afar venjulegum heimi . . . Páll byggir ásamt
öðrum geðsjúklingum veröld fulla af misskilningi og kúgun en sem einnig er
gullbrydduð Ijóðrænu og kímni. Þessi veröld opnast lesandanum, skelfileg og
fögur, og það verður Ijóst að þetta er einnig veröld listarinnar.
Preben Meulengracht (um Engla alheimsins, 1995)
TMM 1995:2
25