Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1995, Blaðsíða 85

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1995, Blaðsíða 85
byggjar ólíkra landa fundu snemma hjá sér þörf til að beisla umhverfið og náttúruöflin. Þeir máluðu myndir af væntanlegri veiði á innanverða hella til þess að magna hana til sín svo hún yrði auðveldari bráð. Þeir ristu sömuleiðis rúnir og höfðu þannig áhrif á náungann sem og næsta nágrenni. Þeir drógu upp hringi og þríhyrninga á jörðina til að ná betra sambandi við alheiminn. (Þetta tíðkast raunar enn hjá sumum sem lifa á nýöldinni). Myndir hafa þannig fylgt manninum frá fyrstu tíð. Myndir/ímyndir. Maður horfir á mynd en ímynd hennar horfir á hann. Og myndir hafa gegnt mismunandi hlutverki; styrkt sambandið við heim- inn, lýst himnaríki á jörð, túlkað gildismat ríkjandi stétta eða gagnrýnt viðtekna heimsmynd og dregið fram eiginleika hvers tíma. í aldanna rás þjónaði myndlist fyrst og fremst seiðandi eða trúarlegum tilgangi og þegar maður hugsar um það birtast fljótlega geislabaugar fyrir hugskotssjónunum og englar flögra í kring eins og hvítar dúfur á Markús- artorginu í Feneyjum. Geislabaugurinn er merkilegt tákn. Hann tengir nefnilega vel saman sál og sálarhylki, hug og líkama. Á sínum tíma gengu aðeins heilagir menn um með þennan höfuðbúnað en í dag er hægt með sérstakri tækni í nútímaljós- myndun að sjá þennan baug hjá velflestum, að vísu mismunandi bjartan og litskrúðugan. Þetta kalla sumir áruna eða útfrymið. Yfirborð árunnar þó víðfeðm sé, er í rauninni næfurþunnt, eða hlutfallslega jafnþykkt og gufu- hvolfið sem er aftur hlutfallslegra þynnra en eggjaskurn. En fólk á þess auðvitað líka kost að setja á sig áru eftir nýjustu tísku, farða hana á sig samkvæmt alþjóðlegum litaspjöldum tískuhönnuða og snyrtifræðinga. Litir eru birta. Ljósmyndarar hafa lengi unnið með áruna og þá gjarnan í sólarlögum. Ára náttúrunnar, innri ró hennar og sálræn hvíld. Sumir hafa notað fíltera í þessu augnamiði, til að styrkja litaskalann, en það töldust lengi vel ekki vera alvöru vinnubrögð. Þau voru ekki „eðlileg“, heldur endurunnin og póstmódern. En náttúran varð fyrst falleg með rómantíkinni. Hún hefur sömuleiðis lengi verið vinsælt myndefni hjá málurum og er það enn í dag. Stundum er hún dregin upp sem hálfrökkvaðar stemningar, myrkir innviðir híbýla eða opins umhverfis eða hreinlega máluð sem sálrænar upplifanir og þá jafnvel alveg aftur í brún frumspekileg litbrigði jarðarinnar. í þessu sambandi má nefna verk ungs evrópsks listamanns sem lokaði sig inni í almyrkvuðu herbergi svo dögum skipti þangað til hann byrjaði að sjá allt rauðbrúnt en þegar hann kom út í dagsbirtuna á ný tóku línur og loft á sig svargrænan lit. Þannig náði hann að sjá með líkamanum í bókstaflegum skilningi, í gegnum brúnleitan lit blóðsins og síðan andstæðan lit hans í grænu. Litir skipta þess vegna sköpum þegar rætt er um sál í málverki. Hið TMM 1995:2 79
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.