Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 127

RITDÓMAR
hver er þessi ég sem aðrir sjá? og við
hvern eru eiginlega allir að tala, horfa
á þegar sett eru upp samskipti við mig?
sjá bara þessa 159 cm, þessi öguðu 56
kg, horfa í lítil svarbrún augu og heyra
smámælt orð út um þunnar varirnar.
úr hvaða landslagi er ég eiginlega? vildi
óska þess að ég hefði stærri fætur, vildi
að ég notaði 38 en ekki 35.(5).
Kvenmyndin byrjar á því að holdgera sig
sem eitthvað sem aðrir sjá. Með ná-
kvæmum lýsingum á kílóum, fótamáli
og hæð afhjúpar hún kvenlega stöðu
sína. Hún er fyrst og síðast kvenlíkami,
og hnykkir á þeirri stöðu sinni með því
að umkringja orð sín svarbrúnum aug-
um, þunnum vörum og smámæli. Hún
gengur reyndar lengra, og lætur orðin
sjálf algjörlega liggja á milli hluta er hún
tekur að velta sér upp úr táknmáli líkama
síns. Hún er til að mynda ekki alveg sátt
við fótastærðina, og hefði heldur kosið
að miðla þeirri merkingu sem stærri
kvenfætur fela í sér. Hver svo sem sú
tiltekna merking er. Með þessari líkams-
tjáningu á fyrstu síðu, þar sem hún
kynnir sjálfa sig, snýr hún jafhffamt út úr
hefðbundnum dagbókarskrifum þar
sem sú sem skrifar þykist treysta dagbók-
arforminu fýrir andlegum göllum sínum
og þráir æðri anda eða sál. í samræmi við
gróteska sjálfsmyndina felast slík trún-
aðarskrif í því að kvenmyndin sú arna
hefði viljað hafa stærri fætur, vel að
merkja fýrir aðra til að horfa á. Þar með
eru háleit trúnaðarskrif dregin niður á
jörðina, „fótum troðin“ ef svo mætti að
orði komast. Þarna er skilmerkilega sett
fram lögun kvenmyndarinnar sem óhjá-
kvæmilega grundvallar túlkun þeirra
sem á hana horfa, eða þeirra sem við
hana tala. Hún minnist ekki á viðbrögð
við orðum sínum, heldur hvað þeir sjá
sem tala við hana. Staða þessarar kven-
myndar í tungumálinu byggist á útiitinu,
fýrst fáum við lýsingu á líkama og þá
fyrst er hægt að túlka tal hennar og setja
það í menningarlegt samhengi. Líkt og
Russo bendir á, skiptir það höfuðmáli
hvað kílóin eru mörg á þeirri kvenmynd
sem talar.
Þessi kynning í upphafi er leiðandi í
verkinu og lýsir kvenmyndin strax á
næstu síðu undarlegri líðan sinni með
eftirfarandi orðum: „er ekki atit í lagi í
dag. er með sting. óörugg. einhver fiskur
í maganum. eins og að liðirnir bili og það
komi sódavatn á milli þeirra og niður-
gangstilfinning í allt fyrir neðan bringu
en uppkastaviðbragð í hálsinn.“(6).
Hún veltir mikið fyrir sér útlitinu á
þeim karli sem henni er ætlaður sam-
kvæmt áreiðanlegum heimildum, upp-
lýsingum frá spákonu, og hefur miklar
áhyggjur af því að hann muni fara í
klippingu. Hvernig á hún þá að bera
kennsl á hann? Þeim persónum sem hún
hittir er lýst á svipaðan hátt, eða ein-
göngu með ofurnákvæmum líkams- og
innyflislýsingum. Kvenmyndina langar
ekki til að gráta vegna einsemdar, heldur
eru „tárapokarnir löngu orðnir yfirfull-
ir“ og „kominn tími á grát“.(9). Þörfin
fyrir að gráta er síðan, eftir á að hyggja,
skýrð með einlægni eða einsemd, en hin
líkamlega þörf fýrir að gráta kemur á
undan og er forsenda tilfinningalegra
útskýringa. Líkamsmálið kemur þannig
ávallt á undan sálarröddinni og allri til-
finningatjáningu. Líkaminn liggur til
grundvallar hinu andlega.
„verð skotin á tuttugu og þriggja
mínútna fresti"
Heimsmynd þessa texta er fullkomlega
grótesk. Tilvist sjálfsmyndarinnar sem
talar markast af líkamanum og öllu því
sem honum tengist í minnstu smáatrið-
um. Vegna þessarar framsetningar getur
textinn hæglega komið fýrir sjónir sem
hneykslanlegur, ákaflega klúr og oft fá-
ránlegur. Það er nánast taktfast farið yfir
mörk þess sem ekki má nefna í sambandi
við líkamann, og líkamstjáninguna yfir-
höfuð. Engar háleitar hugmyndir eru
TMM 1998:1
117