Morgunblaðið - 03.01.2015, Blaðsíða 74

74 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 2015
Söfn • Setur • Sýningar
Gleðilegt nýtt ár!
Sýningunum Silfur Íslands, Silfursmiður í hjáverkum,
Svipmyndir eins augnabliks. Ljósmyndir Þorsteins Jósepssonar og
Natríum Sól lýkur 4. janúar.
Jólin hans Hallgríms, jólasýning og ratleikur á Torgi
Þjóð verður til – Menning og samfélag í 1200 ár
Safnbúð og kaffihús
Þjóðminjasafn Íslands, Suðurgötu 41, s. 530 2200,
www.thodminjasafn.is • www.facebook.com/thjodminjasafn
Opið frá 11-17 alla daga nema mánudaga.
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
LISTASAFN ÍSLANDS
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík, sími 515 9600, www.listasafn.is
Opið daglega kl. 10-17, lokað mánudaga.
JÓN ÓSKAR - NÝ VERK 7.11. 2014 - 8.2. 2015
LISTASAFN ÍSLANDS 1884-2014
VALIN VERK ÚR SAFNEIGN 7.11. 2014 - 8.2. 2015
SAFNBÚÐ - Listrænar gjafavörur
KAFFISTOFA - Ljúffengar veitingar
KJARNI - Sigrún Hrólfsdóttir - Sýning á videóverki á kaffistofu LÍ.
LISTASAFN SIGURJÓNS ÓLAFSSONAR Laugarnestanga 70, sími 553 2906,
Lokað í des. og jan. www.lso.is
SAFN ÁSGRÍMS JÓNSSONAR Bergstaðastræti 74, sími 561 9616
Lokað í des. og jan. www.listasafn.is
VARA-LITIR
Málverk eftir sjö íslenska
samtímalistamenn
Listamannaspjall
sunnud. 4. jan. kl. 15
Ragnar Þórisson ræðir við gesti um verk sín.
Síðasta sýningarhelgi.
Verk úr safneign
Elías B. Halldórsson
Síðasta sýningarhelgi.
Opið 12-17, fim. 12-21, lokað þri.
www.hafnarborg.is, sími 585 5790
Aðgangur ókeypis
Opið kl. 12-17. Lokað mánud.
Garðatorg 1, Garðabær
www.honnunarsafn.is
Gleðilegt nýtt ár
Valdís G. Gregory sópran kemur
fram í Kaldalóni í Hörpu á mánu-
dagskvöld en tónleikarnir sem hefj-
ast klukkan 20 eru í röðinni „Tón-
snillingar morgundagsins“.
Píanóleikari á tónleikunum er
Kristinn Örn Kristinsson.
Valdís G. Gregory hóf klassískt
söngnám á unglingsaldri en hafði þá
lært á fiðlu frá sex ára aldri og síðar
selló. Valdís var jafnframt í Kór-
skóla Langholtskirkju. Söngkenn-
arar hennar hér á landi hafa verið
Signý Sæmundsdóttir, Ingveldur Ýr
Jónsdóttir og Þóra Einarsdóttir.
Valdís lauk bachelor-gráðu í söng
frá The Hartt School of Music, Uni-
versity of Hartford. Með Hartt
Opera Theatre söng Valdís hlutverk
Næturdrottningarinnar í Töfra-
flautu Mozarts og Mrs. Jenks í The
Tender Land eftir Copland.
Valdís hefur sótt tíma í söng- og
leiklist í New York og við Bel Canto
Institute í Flórens á Ítalíu þar sem
hún vann til verðlauna. Hún hefur
haldið einsöngstónleika í Selinu á
Stokkalæk og Listasafni Sigurjóns
Ólafssonar, og meðal annars komið
fram sem einsöngvari með Sinfón-
íuhljómsveit Íslands, Sinfón-
íuhljómsveit áhugamanna, Söng-
sveitinni Fílharmóníu, Sönghópnum
Spectrum og Hartt Choir. Þá söng
hún hlutverk Donnu Önnu í Don
Giovanni eftir Mozart með Sinfón-
íuhljómsveit unga fólksins, Echo í
Ariadne auf Naxos eftir Strauss
með Land of Enchantment Opera í
New Mexico og Fyrstu dömu í
Töfraflautunni með Manhattan
Opera Studio.
Valdís stundar nú meistaranám í
söng við Chicago College of Per-
forming Arts þar sem aðalkennari
hennar er Allan Glassman ten-
órsöngvari við Metropolitan-
óperuna.
Ljósmynd/Kristín Bogadóttir
Söngkonan Valdís Gregory syngur
í tónleikaröðinni „Tónsnillingar
morgundagsins“ á mánudag.
Valdís Gregory
syngur í Kaldalóni
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Mér finnst þetta ákaflega skemmti-
legur miðill og hefði gjarnan viljað
leikstýra meira fyrir útvarp gegnum
tíðina,“ segir Kristín Jóhannesdóttir
um útvarpsmiðilinn en hún leik-
stýrir útvarpsleikritinu Blinda kon-
an og þjónninn eftir Sigurð Pálsson
sem frumflutt verður í Útvarpsleik-
húsinu á morgun, sunnudag, kl. 13.
„Heyrnin er mjög magnað fyrir-
brigði. Hún, fremur öðrum skilning-
arvitum, opnar fyrir leyndardóma
undirmeðvitundar og þess sem er
dulið, s.s. tilfinningar og það sem við
höfum þaggað niður og viljum helst
ekki horfast í augu við,“ segir Krist-
ín og bendir á að heyrnin sé tengd
við hægra heilahvelið. „En hægra
heilahvelið stjórnar einmitt tilfinn-
ingum og undirvitundarlífi. Þess
vegna er útvarpsmiðillinn mjög
spennandi þegar maður fær í hend-
urnar verk eins og Blinda konan og
þjónninn sem er beinlínis skrifað
með þetta í huga, þ.e. fyrir útvarp og
fyrir fólk sem er tilbúið til þess að
loka augunum og hlusta án þess að
gera neitt annað á meðan.“
Marglaga sköpun
Blaðamaður rifjar upp að þegar
verkið var frumflutt með sviðsettum
leiklestri á Listahátíð í Reykjavík
vorið 2013 í Kringlusafni Borg-
arbókasafnsins bauð Kristín við-
stöddum að setja upp augnleppa til
þess að hlustendur gætu einbeitt sér
að hlustuninni. Leiklesturinn nálg-
aðist tilvonandi útvarpsflutning mik-
ið, enda lásu Ólafía Hrönn Jóns-
dóttir og Valur Freyr Einarsson
hlutverk sín sem Blinda konan og
þjónninn í míkrófóna og notuð voru
viðeigandi leikhljóð. Í ljósi þessa
liggur beint við að spyrja Kristínu
hvort verkið og nálgunin hafi tekið
miklum breytingum á þeim tíma
sem liðið er frá leiklestrinum.
„Já, það gerðust undur og stór-
merki. Af því að maður setti sig í
spor hlustandans og byrgði sýn þá
fóru að opnast fyrir nýjar víddir
þannig að verkið tók töluverðum
breytingum,“ segir Kristín og bend-
ir sem dæmi á að persónum verksins
hafi fjölgað úr tveimur í fjóra.
„Verkið fjallar nú um Þjóninn sem
er leikskáld sem er að skrifa út-
varpsleikrit. Hann skapar Blindu
konuna en missir smám saman tökin
á sköpunarverki sínu. Hún öðlast
sjálfstæðan vilja. Þannig tekur hið
skapaða völdin af skaparanum. Utan
við verk Þjónsins er stærri rammi,
því þar leynist Höfundurinn sem bjó
til Þjóninn og stjórnar hljóðheimi
verksins, þ.e.a.s. útvarpsleikritinu
sem Þjónninn er að skrifa. Og utan
við þetta er enn stærri rammi, þ.e.
Guð almáttugur, skapari himins og
jarðar sem hvíslar að hlustendum
smábútum úr sköpunarsögunni eins
og hún birtist í fyrstu Mósebók.“
Sem fyrr eru Ólafía Hrönn og Val-
ur Freyr í hlutverkunum sem Blinda
konan og Þjónninn, en skáldið sjálft,
þ.e. Sigurður Pálsson, túlkar Höf-
undinn. „Guð heyrist síðan sem
hvíslandi rödd stúlkubarns,“ segir
Kristín, en þá rödd á Líneik Þula
Jónsdóttir dóttir Soffíu Bjarnadótt-
ur skáldkonu. Hún var níu ára þegar
upptökurnar fóru fram í fyrra.
„Núna eru komnar inn í verkið
víddir sköpunarsögunnar, þ.e. Guð
sem skapaði heiminn og Skáldið sem
skapar sinn heim og persónu Þjóns-
ins sem heldur að hann sé að skrifa
leikrit um Blindu konuna, en svo
kemur í ljós að hún ræður öllu og
tekur völdin. Þannig að þetta er
marglaga sköpun í mörgum vídd-
um,“ segir Kristín og bendir á að
góður efniviður og hugmyndir bjóði
upp á endalausa möguleika í úr-
vinnslu fyrir hina ólíku listmiðla.
„Þegar maður stendur með góðan
efnivið í höndunum er hægt að þróa
hann óendanlega.“
Blinda konan og þjónninn er ann-
að útvarpsleikritið sem Kristín og
Sigurður vinna saman, en þau hjón-
in hafa unnið saman í leikhúsi og
kvikmyndum um langt ára bil. „Það
er komin góð reynsla á okkar sam-
starf. Það er mjög merkilegt að
finna hvað Sigurður, sem er ekki að-
eins skáld heldur leikhúsfræðingur
og dramatúrg, skilur hvað það er að
eiga samræður við leikstjóra. Þegar
höfundur skilar höfuðdráttum að
verki heldur hann áfram að vinna
með leikstjóranum, en verkinu er
ekki lokið fyrr en á frumsýningu eða
þegar upptökur hefjast. Sigurður
hefur margsinnis talað um það að
höfundurinn verði að treysta leik-
stjóranum og hann áttar sig á því að
það hefst nýtt sköpunarferli og nýtt
höfundarverk þegar kemur að leik-
stjórninni. Verkið rís ekkert sjálf-
krafa upp af blaðsíðunum. Það er
martröð fyrir höfund ef hann áttar
sig ekki á því að hann verður að
sleppa þegar kemur að sviðsetning-
unni, annað gæfi bara tilefni til
magasára og taugaáfalla fyrir höf-
undinn.“
Virða frelsi hvort annars
Aðspurð hvort þau hjónin sjái allt-
af leikverk Sigurðar sömu augum
eða hvort verkin kalli á miklar rök-
ræður svarar Kristín: „Við hjónin
erum svo lánsöm að vera sprottin
upp úr sama umhverfi. Sem dæmi
erum við bæði menntuð í Frakklandi
og lásum sömu höfunda og sömu
teóríur og höfum verið samloka í alla
þessa áratugi sem þýðir að það er
komin góð reynsla á að ná mála-
miðlun. Við erum svo lánsöm að geta
átt alvöru samræður þar sem mark-
miðið er ekki að ryðjast í gegn með
ákveðna hugmynd heldur er hug-
myndum sáð í huga þess sem þú átt
samræður við sem sjálfur kemur
með aðra hugmynd sem verður jarð-
vegur þriðju hugmyndarinnar sem
er yfirleitt langbest. Samstarf okkar
er því sannkölluð ræktunarsaga eða
gróðurfræði,“ segir Kristín og tekur
fram að grunnur allrar frjórrar sam-
ræðu sé traust. „Traustið er frum-
skilyrði sem og að virða frelsi hvort
annars og hugmyndir.“
„Samstarf okkar
er ræktunarsaga“
 Útvarpsleikhúsið frumflytur Blindu konuna og þjóninn
Morgunblaðið/Kristinn
Samrýnd „Við hjónin erum svo lánsöm að vera sprottin upp úr sama umhverfi,“ segir Kristín Jóhannesdóttir leik-
stjóri sem leikstýrir útvarpsleikriti eiginmanns síns, Sigurðar Pálssonar, sem frumflutt verður á morgun.