Morgunblaðið - 29.05.2015, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 2015
Oft er rætt um ís-
lenska náttúru sem
hún sé upprunaleg og
að þennan uppruna-
leika beri að vernda.
Því miður er varla
nokkurt vit í að nota
orðið upprunalegt um
íslenska náttúru, sér-
staklega ekki um
gróðurfar landsins.
Náttúra er ekki
upprunaleg eins og fornbíll eða
gamalt hús. Náttúra er sí-
breytileg. Náttúruöfl breyta nátt-
úrunni í sífellu en líka maðurinn. Í
náttúrunni verður aldrei horfið
aftur til einhvers sem var.
Hjörleifur Guttormsson nátt-
úrufræðingur skrifar í Morgun-
blaðið 28. apríl og ræðir réttilega
mikilvægi þess að setja ný lög um
skógrækt og landgræðslu. Ekki er
mitt að taka afstöðu til þess hvort
þau lög verða ein eða tvenn. Hins
vegar vil ég gera athugasemdir
við orð Hjörleifs um skógrækt á
Íslandi. Hann talar um að grautað
sé saman hugtökunum skógvernd
og skógrækt, landvernd og land-
græðslu. Skógrækt er allt sem
maðurinn gerir til að hlúa að
skógum, vernda þá, efla, stækka
og nýta. Skógvernd er hluti af
skógrækt og ef Skógrækt ríkisins
hefði ekki verndað skóga í heila
öld væru varla nokkrir birkiskóg-
ar á landinu lengur, hvað þá aðrir
og gjöfulli skógar.
Öll landgræðsla er líka land-
vernd. Landi er eiginlegt að á því
sé gróður og það er landníðsla að
viðhalda gróðurlausu eða gróð-
urlitlu landi. Nýlega var sagt frá
því í fréttum að Ísland væri nú-
verandi heimsmeistari í jarðvegs-
eyðingu. Undir yfirborði hinna
víðáttumiklu auðna Íslands eru
enn miklar leifar lífrænna efna úr
jarðvegshulunni sem þjóðin eyddi
með rányrkju af illri nauðsyn.
Upp úr auðnunum stígur koltví-
sýringur í ómældu magni því líf-
rænu efnin eru enn að rotna. Lík-
lega er það stærsta framlag
Íslendinga til aukins koltvísýrings
í lofthjúpnum að láta þessa losun
viðgangast. Að klæða þessar auðn-
ir gróðri væri á hinn bóginn mesta
landvernd sem Íslendingar gætu
ráðist í og þar með
stærsta tiltæka fram-
lag þjóðarinnar til
baráttunnar gegn
loftslagsbreytingum.
Því er beinlínis nauð-
synlegt að grauta
saman hugtökunum
landvernd og land-
græðslu.
Hjörleifur skrifar
að friðun lands fyrir
búfjárbeit leysi ein og
sér úr læðingi þá
krafta sem búi í ís-
lensku gróðurríki og skili sér áður
en langt um líður í fjölþættu birki-
skóglendi á láglendi. Þetta á þó
einungis við þar sem eitthvað er
enn eftir af birki sem framleitt
getur fræ. Annars staðar getur
tekið langan tíma fyrir birkið að
nema land á ný. Ekki ber mikið á
birki á Miðnesheiði þótt hún hafi
ekki verið bitin í meira en hálfa
öld. Ég hygg að þeir kraftar sem
Hjörleifur segir að búi í íslensku
gróðurríki séu ofmetnir. Okkur
ber skylda til að hjálpa landinu að
gróa upp. Ein leiðin er að færa
landinu birkið aftur eins og gert
er með frábærum árangri í Heklu-
skógum. Önnur leið er að nota
gjöfulli jurtir eins og lerki eða sta-
fafuru. Þær eru engu óæðri en
birkið þótt þær hafi borist hingað
með mönnum. Allar jurtategundir
á Íslandi eru aðfluttar. Hvers
vegna ættu þær að vera óæskileg-
ar sem borist hafa með hugsandi
spendýri á tveimur fótum?
Ósanngjarnt er af Hjörleifi að
segja að oftar en ekki liggi fyrir
ófullkomið mat á ástandi lands
sem tekið er undir „svonefnda
nytjaskógrækt“. Líklega hefur
engin íslensk stofnun á sviði nátt-
úruvísinda þróað betri tæki til
greiningar lands en Skógrækt rík-
isins. Nýlega kom út hjá stofn-
uninni ný útgáfa af Kortlagning-
arlykli fyrir grunngagnasöfnun við
gerð ræktunaráætlana í skógrækt
með ítarlegum leiðbeiningum um
mat á landgerðum. Þetta tæki
nota Landshlutaverkefnin í skóg-
rækt við val á skógræktarlandi
enda eru nytjaskógrækt nú þegar
sett skýr mörk, bæði í lögum og
skipulagsákvæðum. Nytja-
skógrækt er landbúnaður.
Ósanngjarnt er líka af Hjörleifi
að segja að hagur af skógrækt sé
sýnd veiði en ekki gefin. Löngu er
ljóst að nytjaskógrækt á Íslandi
er arðbær atvinnugrein sem skap-
ar störf, bætir land, byggir upp
verðmæta auðlind og veitir marg-
víslega vistkerfisþjónustu. Um-
hirða í skógum landsins horfir nú
mjög til bóta því opnast hefur
markaður fyrir grisjunarvið til
kísilmálmvinnslu. Sú viðarsala
stendur nú undir kostnaði við
grisjun skóga og skilar skógareig-
endum jafnvel svolitlum arði. Því
eru horfur á að umhirða íslenskra
skóga verði með eðlilegum hætti
áður en langt um líður og skóg-
arnir þar með verðmætari.
Hjörleifur segir að áhætta sé
tekin með víðtækri útplötun lerkis
hérlendis. Ég held því fram að
ræktun lerkis sé aldrei áhættusöm
því jafnvel þótt illa gangi og ekki
verði úr lerkinu timburskógur
bætir lerkið og byggir upp jarð-
veg. Ef stálpað lerki lítur illa út
má fella það og gróðursetja í frjó-
saman svörðinn aðrar tegundir
sem njóta góðs af jarðvegsbótum
lerkisins. Í staðinn yxi upp verð-
mætari skógur en stofna lerkisins
mætti selja sem iðnvið.
Umræða um náttúruvernd á Ís-
landi er út og suður. Hvað á að
vernda? Á að vernda land sem
eyðilagt var með rányrkju og
skilja það eftir í tötrum? Vernda
verður náttúruvætti, hveri, hraun-
myndanir, merkileg gróð-
urvistkerfi og önnur slík verð-
mæti. Þeim stafar þó engin hætta
af skógrækt. Skóg má auðveldlega
fella ef hann er fyrir. Skógrækt
breytir vissulega ásýnd lands en
náttúran sjálf breytir stöðugt um
ásýnd. Verndum landið með rækt-
un.
Verndum landið með ræktun
Eftir Pétur
Halldórsson »Náttúra er ekki upp-runaleg eins og hús
eða fornbíll. Skylda okk-
ar er að klæða auðn-
irnar gróðri. Í skógrækt
og landgræðslu felst
besta landverndin.
Pétur Halldórsson
Höfundur starfar að kynningar-
málum hjá Skógrækt ríkisins.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
28 pör hjá Bridsfélagi eldri
borgara í Hafnarfirði
Þriðjudaginn 26. maí var spilaður
tvímenningur með þátttöku 28
para.
Efstu pör í N/S (% skor):
Þorleifur Þórarinss. - Lúðvík Ólafss. 57,0
Bjarnar Ingimarss. - Bragi Björnsson 56,9
Erla Sigurjónsd. - Jóhann Benediktss.
54,6
Örn Einarsson - Guðlaugur Ellertss. 53,6
Bjarni Þórarinss. - Axel Lárusson 49,9
A-V:
Sigtryggur Jónss. - Jón Hákon Jónss. 60,6
Jens Karlsson - Sigfús Skúlason 60,0
Skarphéðinn Lýðss. - Stefán Ólafsson 58,3
Kristján Þorlákss. - Óskar Ólafss. 57,4
Kristrún Stefánsd. - Sverrir Gunnarss. 54,7
BFEH spilar á þriðjudögum og
föstudögum í félagsheimili eldri
borgara í Hafnarfirði að Flata-
hrauni 3. Spilamennska byrjar kl.
13:00 Keppnisstjóri er Sveinn R.
Eiríksson og hjálpar hann til við
myndun para ef spilarar mæta
stakir.
Sumarbrids
Það mættu 20 pör til leiks þann 25.
maí.
Lokastaðan:
Ómar Freyr Ómarss. og Örvar Óskarss.
Guðm. Sveinss. og Daníel Sigurðss.
Kristján Snorras. og Sigurjón Harðars.
Þorgerður Jónsd. og Elsa Bjartmarz
Kristín Andrewsd. og Jórunn Kristinsd.
Nú stefnir í óefni í landinu vegna
víðtækra verkfalla. Mannslíf kunna
að vera í hættu vegna verkfalla á
sjúkrahúsum. Þar stefnir í allsherj-
arverkfall á næstunni ef ekki semst
áður. Höfum við Íslendingar ekki
séð þetta allt saman áður? Samið er
um meiri kauphækkanir en grund-
völlur er fyrir, lánin hjá fólki hækka
og verðbólga fer af stað og atvinnu-
leysi kann að aukast. Allt er þetta
kunnuglegt. Það er vonandi að
samningsaðilum takist að komast
upp úr þessu gamalkunnu hjólförum
og semji um kauphækkanir sem ekki
ógna stöðugleikanum. Hjá frændum
okkar Dönum og Norðmönnum er
öðruvísi staðið að kjarasamninga-
gerð, ekki samið um meiri kaup-
hækkanir en grundvöllur er fyrir.
Nú virðast VR og Flóabandalagið
hafa náð eitthvað saman, svo von-
andi semst í yfirstandandi kjaradeil-
um án þess að til lagasetningar þurfi
að koma.
Sigurður Guðjón Haraldsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Verkföll
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Matvæli Verkfall dýralækna hefur áhrif á kjötborð verslana.
SAMKVÆMT BÓKSÖLU Í PENNANUM EYMUNDSSON UM LAND ALLT
METSÖLULISTI EYMUNDSSON
VIKAN 20.05.15 - 26.05.15
1 2
5 6
7 8
109
43
Gönguleiðir að Fjallabaki
Íris Marelsdóttir
Ég á teppi í þúsund litum
Anne B. Ragde
Gæfuspor
Gunnar Hersveinn
Ekki snúa aftur
Lee Child
Hilma
Óskar Guðmundsson
Handbók í lyflæknisfræði
Ari J, Davíð Arnar, Runólfur, Sigurður
Blóð í snjónum
Jo Nesbø
Skutlubók Villa
Vilhelm Anton Jónsson
Risaeðlur í Reykjavík
Ævar Þór Benediktsson
Iceland in Bag
Ýmsir