Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.2010, Blaðsíða 29

VIÐTAL 26. febrúar 2010 FÖSTUDAGUR 29
Jóhannes Jónsson, kaupmaður í Bónus, tekur sjötugasta aldursári sínu fagnandi þó svo að hann þurfi nú að byrja upp á nýtt við að endurskipuleggja ævistarf sitt
og óttist erfið veikindi. Hann segir að mikil
vinna og hugsanlega stíf krabbameinsmeðferð
fram undan muni ekki koma í veg fyrir að hann
eigi góð og hamingjusöm þrjátíu ár eftir ólifuð.
Rekstur matvöruverslunar hefur verið rauði
þráðurinn í lífi Jóhannesar en faðir Jóhannesar,
Jón Eyjólfsson, Jóhannes sjálfur og sonur hans,
Jón Ásgeir, hafa valið matvörur fyrir Íslendinga
í nærri heila öld. Nú stendur Jóhannes á kross-
götum því í kjölfar gjaldþrots Baugs tók bank-
inn yfir matvöruverslanir hans og nú þarf hann
að kaupa sig aftur inn í fyrirtækið sem hann
byggði upp.
FÆR LÁNAÐ OG BYRJAR UPP Á NÝTT
„Ég er nú í þeirri skrítnu stöðu að þurfa að fara
að kaupa mig inn í fyrirtæki sem ég hef lagt allt
mitt í undanfarin 21 ár og byggt upp frá grunni.
Mér finnst það skrítið að fólki finnist óeðlilegt
að ég geri það. Ég þarf að fá lánað fyrir þessum
kaupum og hef góð orð um það frá góðum vin-
um. Ég get ekki sagt frá því hverjir það eru enda
skiptir það ekki máli. Þó að svona hafi farið
núna hafa menn enn trú á mér. Ég legg ótrauð-
ur til baráttu og hef óbilandi trú á fyrirtækinu
sjálfu,” segir Jóhannes.
Nýleg skoðanakönnun gaf þá mynd að mik-
il andstaða sé meðal almennings um að Jó-
hannes fái að kaupa sig inn í fyrirtækið. Það
skilur hann ekki og segir þá niðurstöðu stang-
ast alfarið á við þann stuðning sem hann hafi
ávallt fundið fyrir. „Ég geri mér ekki grein fyr-
ir því hvernig við eigum að hafa brotið gegn al-
menningi. Við höfum ekki brotið neitt af okk-
ur og ég er með hreinan skjöld. Ég er hvergi
til rannsóknar á neinn hátt.  Ég var hins vegar
mikið rannsakaður og var í dómssölum en var
sýknaður af öllum ásökunum. Þess vegna skil
ég ekki hvað ég hef gert því fólki sem telur mig
ekki eiga skilið að kaupa hlut í fyrirtækinu. Það
er bara verið að ýfa upp óvild. Ég stefni aftur á
móti ótrauður að því að kaupa þennan hlut og
hef góð orð fyrir því að fá lánað fyrir kaupun-
um. Það eru vinir mínir hér á landi og erlendis,”
segir Jóhannes.
HEFÐI KANNSKI OPNAÐ NÝTT
Jóhannes segir niðurstöðuna hafa komið sér
verulega á óvart. Hann segist þvert á móti
merkja það á rekstrinum að þegar mótbyrinn er
hvað mestur, fjölgar viðskiptavinum fyrirtækis-
ins. Aðspurður segist hann aldrei hafa orðið fyr-
ir aðkasti. „Aldrei, aldrei nokkurn tímann. Eng-
in skeyti, hringingar eða hnýtingar frá fólki úti í
bæ. Það hefur sem betur fer aldrei gerst. Mið-
að við það viðmót sem ég finn hjá almenningi
þá kom þetta mér mjög á óvart. Þakkirnar eru
miklu meiri en óvildin. Ég hef ekki fundið neitt
annað en mikinn stuðning við mitt starf. Ég er
það mikið á ferðinni að ég finn það alveg og fólk
sýnir mér stuðning. Fólk er að hringja í mig og
sýna mér stuðning í formi skeyta þar sem ég er
beðinn um að halda áfram að berjast,” segir Jó-
hannes. Aðspurður útilokar hann ekki að hann
hefði opnað nýjar verslanir hefði hann verið
útilokaður frá uppbyggingunni.
„Ég átta mig ekki á hvers vegna einhverjir
telja það gagnast félaginu betur að einhver ann-
ar fái að kaupa minn hlut. Fyrirtækið hér heima
hefur alltaf borið sig. Ég stofnaði það og byggði
upp frá grunni. Ég hef ekkert af mér brotið, af
mér gert og hef engan dóm á bakinu. Ég er ekki
einu sinni með dóm eftir umferðarlagabrot.
Það þekkir enginn fyrirtækið eins vel og ég.
Sjálfur er ég sannfærður um að Bónus er verð-
mætara með Jóhannesi í Bónus innanborðs en
utan. Það þekkir enginn starfsfólkið eins vel og
ég. Mannauðurinn er það sem skiptir megin-
máli. Ef svo hefði farið að við hefðum ekki verið
með hann, útiloka ég ekkert og alls ekki útilok-
að að við hefðum opnað eitthvað nýtt.“
MARGIR HAFA BRENNT SIG
Í stað þess að opna nýtt fyrirtæki blasir við end-
urskipulagning fyrirtækisins og sú vinna verð-
ur mikið á herðum Jóhannesar sem stjórnarfor-
manns.  „Rekstur matvöruverslana er erfitt fag
og í gegnum tíðina hafa fáir brennt sig eins mik-
ið og í þeim rekstri. Það er verið að reyna búa til
andstöðu við það að ég fái að kaupa lítinn hlut
í fyrirtækinu upp á nýtt. Ég get hins vegar ekki
tekið þetta nærri mér því það eru kúnnarnir
sem tala sínu máli. Ef þeir færu frá mér þá tæki
ég það nærri mér,“ segir Jóhannes.
„Við höfum lagt áherslu á að bjóða lægsta
matvöruverðið og að skila alltaf hluta af ávinn-
ingi okkar beint til viðskiptavina. Það hef ég
fundið í gegnum tíðina og sá stuðningur við-
skiptavinanna hefur haldið í manni lífinu und-
anfarin ár. Annars væri ég líklega búinn að gef-
ast upp.“
ÓLST UPP Í VELLYSTINGUM
Jóhannes ólst upp í Hlíðahverfinu og síðar í
Kópavoginum. Hann á góðar minningar úr
æsku og segist hafa alist upp í vellystingum.
„Við höfðum það fínt því það var gert vel við
verslunarstjórana hjá Sláturfélaginu. Við vor-
um svona fjölskylda sem áttum snemma bíl,
sjónvarp og síma meðan aðrir höfðu það ekki.
Ég ólst upp í vellystingum þeirra tíma og á ekk-
ert nema góðar minningar,“ segir Jóhannes.
„Ég var mjög heppinn með æsku og upp-
eldi. Ég get ekki kvartað. Ég held að ég hafi verið
mjög heppinn í lífinu.“
NÁMIÐ HEILLAÐI EKKI
Í níu sumur var Jóhannes í sveit hjá skyldmenn-
um sínum, austur í Mýrdal, og segir hann það
hafa verið góða uppeldisstöð. Hann viðurkenn-
ir að námsbækurnar heilluðu hann lítið í skóla-
göngunni. „Eftir skóla fór ég oftast beint í búð-
ina til pabba og hjálpaði til þar. Námsmaður
var ég ekki mikill enda heillaði námið mig ekk-
ert sérstaklega. Ég myndi segja að ég hafi verið
frekar góður drengur og man ekki eftir neinum
prakkarastrikum. Í hverfinu lék ég mér í útileikj-
um með börnunum og forðast klíkurnar. Ég
lenti ekki í neinum hasar, kannski af því að ég
var frekar hávaxinn eftir aldri,“ segir Jóhannes
og brosir út í annað.
Jóhannes æfði engar íþróttir í æsku en tók
þátt í skátastarfi um tíma.
„Vinna í smásöluverslun gefur ekki mikinn
tíma fyrir tómstundir og því er það eiginlega
vinnan og fjölskyldan sem ég lifi fyrir. Þessum
rekstri fylgir mikil vinna og ég vinn ekki minna
en í 11-12 klukkustundir á dag.“
KAUPMENN Í KARLLEGG
Faðir Jóhannesar starfaði í 55 ár sem verslun-
arstjóri í matvöruverslun Sláturfélags Suður-
lands, SS. Ungur að aldri hóf Jóhannes störf í
búð pabba síns og síðar opnaði hann lágvöru-
verslanir með ungum syni sínum, Jóni Ásgeiri.
Þeir opnuðu fyrstu Bónusbúðina í apríl 1989 en
í dag eru þær orðnar 28 talsins. Jóhannes segir
ævintýrið hafa byrjað eftir að hann missti vinn-
una hjá SS eftir 25 ára starf í matvöruverslun-
inni í Suðurveri. „Við karlmennirnir í fjölskyldu
minni, í beinan karllegg, höfum valið matvörur
fyrir Íslendinga í nærri hundrað ár. Það var áfall
þegar ég missti vinnuna 48 ára gamall. Þá þurfti
ég að byrja sjálfur upp á nýtt og nú þegar ég er
að verða sjötugur er ég að lenda aftur í þessum
aðstæðum. Það er erfitt að þurfa að byrja á því
að byggja upp aftur,“ segir Jóhannes.
„Horfi ég til baka þá finnst mér í raun örstutt
síðan við byrjuðum ævintýrið. Þetta hefur verið
mjög gaman og gengið mjög vel. Fólkið tók okk-
ur vel og við gerðum rétta hluti á réttum tíma.
Við hlið mér var Jón Ásgeir. tvítugur að aldri, og
hann var framsýnn og ofsalega duglegur. Sem
gutti hafði hann sniglast í kringum mig í búð-
inni en þegar SS hætti fórum við af stað sjálfir.“
ÓRAÐI EKKI FYRIR VELGENGNINNI
Aðspurður viðurkennir Jóhannes að þeir feðg-
ar hafi mætt mikilli mótspyrnu við opnun Bón-
us og er ánægður með að engar hrakspár rætt-
ust. Hann viðurkennir einnig að í upphafi hafi
sig aldrei órað fyrir velgegninni sem síðar varð.
„Í upphafi átti ég aldrei von á því að þetta yrði
svona stórt og þetta veldi ætlaði ég aldrei að búa
til. Mig óraði aldrei fyrir þessu þegar við vorum
að byrja en eftirspurnin var fyrir hendi og við
hefðum verið náttúrulausir ef við hefðum ekki
nýtt tækifærið,“ segir Jóhannes.
„Úr öllum áttum vorum við að heyra þær
raddir að þetta myndi aldrei ganga upp hjá
okkur. Menn spáðu því að þetta yrði búið eftir
nokkra mánuði. Því fylgir ákveðin fullnæging
að hafa sannað að hlutirnir heppnuðust en við
þurftum að hafa mikið fyrir því.“
KAUPMAÐUR ÁN TÓBAKS
Frá stofnun Bónus hefur tóbak aldrei verið
selt í verslunum. Í fyrstu snérist ákvörðunin um
verð matarkörfunnar en síðar um heilsusjónar-
mið en Jóhannes er stoltur af því að hafa aldrei
selt tóbak í Bónus. „Við sáum það að við hefð-
um þurft að selja karton en með því hefði verð
matarkörfunnar hækkað mikið. Síðan tóku nátt-
úrlega við heilsufarssjónarmiðin og við höfum
tapað peningum á þessu. Ég er auðvitað stoltur
af því að hafa ekki selt tóbak og fólk hefur gjarn-
an þakkað mér fyrir það,“ segir Jóhannes.
Kaupmaðurinn hefur iðulega lagt áherslu á
að gefa af sér og segir ekki minna en hundrað
milljónir árlega hafa runnið til góðgerðarmála
og landgræðslu. Þrátt fyrir mótbyr undanfar-
inna ára lítur hann á sig sem mann fólksins. „Í
mínu brjósti lít ég enn á mig sem mann fólksins.
Í gegnum tíðina höfum við lagt mörgum mikil-
vægum málefnum lið og höfum stutt við bakið
á ýmsum góðgerðarfélögum. Við höfum komið
víða við þegar kemur að styrkjum til almanna-
heilla. Það er gott að geta látið gott af sér leiða og
manni líður mjög vel í kjölfarið.“
GLÍMA VIÐ ERFIÐ VEIKINDI
Faðir Jóhannesar lést árið 2001 og það seg-
ir hann hafa verið mikið áfall enda voru þeir
feðgar mjög nánir. Hann hafði þá glímt við erf-
itt þunglyndi í rúman áratug. „Faðir minn var
orðinn mjög veikur. Hann þjáðist af þunglyndi
ansi lengi og það var mjög erfið upplifun því við
vorum mjög samrýndir. Satt að segja held ég að
hann hafi verið hvíldinni feginn,“ segir Jóhann-
es.
Fyrir ári síðan fór Jóhannes í aðgerð til að láta
fjárlægja gallsteina og kom þá í ljós eitlastækk-
un. Fylgst er með framvindu þess á tveggja mán-
aða fresti og hætta er á því að ströng lyfjameð-
ferð bíði hans á næstunni. Hann segir læknana
ekki enn hafa kallað þetta krabbamein en veit
ekki hvort það sé af tillitsemi við sig. „Ég hef ver-
ið mjög heppinn með heilsuna. Hún hefur verið
góð. Þetta kom óvart í ljós fyrir ári síðan. Þessi
eitlastækkkun hefur dvínað og vonandi hverf-
ur þetta alveg. Læknirinn hefur af því áhyggjur
að þetta þurfi að drepa niður. Þá þarf ég að fara
í erfiða og mikla lyfjameðferð,“ segir Jóhannes.
„Að svo stöddu er ég að bíða en þetta getur
allt bráðum farið í gang. Ég er tiltölulega rólegur
en þeir tékka á mér á tveggja mánaða fresti. Ef
stækkunin heldur áfram þá þarf ég að fara í stífa
meðferð í hálft ár, einhvers konar krabbameins-
meðferð. Ég er náttúrlega hræddur við þetta en
ég er í góðu formi og mun berjast þurfi ég þess.
Ég er ungur maður, verð sjötugur í sumar, og lít
svo á að ég eigi eftir góð þrjátíu ár. Ég ætla að
njóta þeirra og halda áfram að vinna.“
DRYKKJAN LEIDDI TIL
ERFIÐS SKILNAÐAR
Jóhannes byrjaði ungur að vinna í verslun föður
síns í Hafnarstrætinu og þar unnu margar ung-
ar stúlkur. Hann segist hafa stundað næturlífið
nokkuð en að kvensamur hafi hann ekki verið.
„Við vorum að úrbeina kjöt fram á kvöld og síð-
ar var oftast skroppið á ball. Ég held að ég hafi
ekki verið mikill kvennamaður enda var ég frek-
ar ungur þegar ég hitti konuna mína,“ segir Jó-
hannes.
Jóhannes hefur glímt við alkóhólisma og
hætti hann fyrst að drekka árið 1987 en féll
sjö árum síðar. Eftir erfiðan skilnað, árið 1999,
ákvað hann að glíma aftur við þennan erfiða
fjölskyldusjúkdóm. „Ég er AA-maður í dag. Þessi
drykkja er helvítis puð og sjúkdómurinn er erf-
iður. Skilnaðurinn var náttúrlega erfiður. Ég var
búinn að drekka alltof mikið og mér fannst það
djöfull gaman á meðan á því stóð. Hún hafði
ekki sömu hugmyndir og ég um hvað ég var
skemmtilegur á þessum tíma,“ segir Jóhannes.
ÞRJÁR ÁSTIR OG BARNALÁN
Eins og áður sagði kynntist Jóhannes fyrrver-
andi eiginkonu sinni, Ásu Karen Jónsdóttur, fyr-
ir tvítugt og saman áttu þau tvö börn, Jón Ás-
geir og Kristínu. Hann á þrjú börn og hún tvö
og barnabörn Jóhannesar eru orðin fimm tals-
ins. Eftir skilnaðinn átti hann í stuttu sambandi
við Jónínu Benediktsdóttur en síðastliðin átta
ár hefur Guðrún Þórsdóttir verið sambýliskona
kaupmannsins. „Það hafa ekki verið margar ást-
ir í mínu lífi. Í raun get ég nokkurn veginn sagt að
þessar þrjár konur hafi verið ástirnar í mínu lífi.
Ég hef átt barnaláni og barnabarnaláni að fagna
og lít hamingjusamur til baka. Ég hef sannarlega
verið heppinn,“ segir Jóhannes.
SVARTNÆTTI
Bankahrunið hérlendis segir Jóhannes að hafi
verið með erfiðustu stundum lífs síns, þegar lít-
ið er til viðskipta. Hann skilur ekki fullyrðing-
ar um að þeir feðgar hafi að vild getað tekið sér
fé úr bönkunum. „Þegar að Glitnir féll upplifði
ég mikið svartnætti og í viðskiptum er það einn
svartasti punkturinn í mínu lífi. Sú athöfn var al-
veg skelfileg og vinnubrögðin með ólíkindum,“
segir Jóhannes.
„Það hefur verið að dylgja að segja að við
FRAMHALD Á NÆSTU SÍÐU
Ég er náttúrlega hræddur við þetta en
ég er í góðu formi og mun
berjast þurfi ég þess.
Með Clinton Jóhannes hitti Bill Clinton á
svokölluðum Baugsdögum í Kaupmannahöfn
en þar flutti forsetinn fyrrverandi fyrirlestur um
störf sín og áherslur í mannúðarmálum.
Hræðist veikindi Jóhannes gæti þurft
að gangast undir stífa lyfjameðferð vegna
eitlastækkana en hann ætlar að berjast og
lifa góða þrjátíu ár til viðbótar.