Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.2010, Blaðsíða 19

FRÉTTIR 23. apríl 2010 FÖSTUDAGUR 19
Viðurkenndar
stuðningshlífar
www.eirberg.is • 569 3100
Stórhöfða 25
Opið virka daga frá kl. 9 -18
Úrval af stuðningshlífum
og spelkum fyrir ökkla.
Góðar lausnir fyrir þá sem
hafa tognað eða eru með
óstöðugan ökkla.
• Veita einstakan stuðning
• Góð öndun
• Henta vel til íþróttaiðkunar
BLEKKTU VIÐ-
SKIPTAVININA
Af þeim um það bil fjörutíu þúsund
landsmönnum sem voru hluthaf-
ar í föllnu bönkunum voru ellefu
þúsund 65 ára og eldri. Eldri borg-
arar töpuðu 30 milljörðum sem
bundnir voru í hlutabréfum bank-
anna þegar þeir féllu. Að meðaltali
tapaði hver og einn 2,7 milljónum
króna.
Tölur liggja ekki fyrir um hversu
margir eldri borgarar lögðu fé sitt
inn í verðbréfa- og fjárfestingasjóði
en Helgi K. Hjálmsson, formað-
ur Landssambands eldri borgara,
segir að þeir hafi verið fjölmargir.
„Ég hef heyrt mörg dæmi um fólk
sem átti einhverja aura á sparibók
og að menn hafi verið gerðir út
frá bönkunum til að hringja í það.
Fólkinu var sagt að það fengi mun
betri vexti af peningunum ef það
tæki þá út af sparireikningunum og
settu inn á markaðsreikninga,“ seg-
ir Helgi.
„Ertu eitthvað bilaður?“
„Svo þekki ég tvö dæmi um eldri
borgara sem vildu færa sparnað-
inn inn á gjaldeyrisreikning. Ann-
ar einstaklingurinn gaf sig ekki þó
hann væri spurður hvort hann væri
ekki með öllum mjalla því mun
betra væri að færa féð inn í pen-
ingamarkaðssjóði. Hinn samþykkti
að færa peningana af sparibók yfir
í peningamarkaðssjóð eftir að hafa
fengið það skriflegt að sjóðurinn
væri öruggur og algjörlega áhættu-
laus. Hann tapaði öllu,“ segir Helgi
K. Hjálmsson. Hann segir að starfs-
menn bankanna hafi jafnvel sýnt
viðskiptavinum sínum úr hópi
eldri borgara hroka og yfirgang.
„Það var jafnvel gert grín að þeim
sem vildu ekki gera það sem bank-
inn ráðlagði. „Ertu eitthvað bilaður
maður? Þú færð miklu betri vexti
á þessum reikningi en hinum,“ var
sagt.“
Bankarnir skepnur
„Ég veit um eldri hjón sem misstu
allt sitt í þessu og eiga ekki krónu eft-
ir. Þau sögðu bara: „Við eigum enn
hvort annað.“ Bankarnir höguðu
sér alveg eins og skepnur. Ef starfs-
menn vissu af einhverjum pening-
um inni á bók, þá hringdu þeir og
kynntu sig sem ráðgjafa og fengu
bónusa fyrir. Þetta var algjörlega sið-
laust. Í gamla daga var það þannig að
þeir sem vildu spara lögðu féð inn á
spari reikninga. Svo var boðið upp á
eignareikninga og annað, þeir voru
alveg öruggir. Þetta voru engar stórar
upphæðir sem menn voru að safna.
Fólk átti kannski fimm til tíu milljónir
eftir margra ára söfnun,“ segir Helgi.
Hann segir að margir hafi leitað til
Landssambands eldri borgara þeg-
ar hrunið varð fyrir rúmlega einu og
hálfu ári, en minna nú. „Maður heyr-
ir lítið í gamla fólkinu núna sem lenti
illa í hruninu. Það lifir frá degi til dags
við mjög skert kjör út af þessu. Nýj-
asti glaðningurinn er svo að lífeyris-
sjóðirnir ætla að fara skerða tekjurn-
ar um 10 prósent.“
HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON
blaðamaður skrifar: helgihrafn@dv.is
„HÖGUÐU SÉR
EINS OG SKEPNUR“
Helgi K. Hjálmsson, formaður Landssambands eldri borgara, segir að bankarnir
hafi kerfisbundið látið starfsmenn sína ráðleggja eldri borgurum að færa sparnað af
venjulegum reikningum í peningamarkaðssjóði og hlutabréfakaup.
n Svanur Jóhannsson ellilífeyrisþegi færði sparifé
sitt í peningamarkaðsbréf hjá Landsbankanum eftir
að þjónustufulltrúi hafði sagt honum að það væri
alveg öruggt. Hann sagði í samtali við DV í nóvem-
ber 2008 að honum hefði að auki verið ráðlagt að
kaupa hlutabréf í bönkunum sem hann hefði keypt
fyrir þann pening sem hann hafði safnað saman um
ævina. Svanur sagði í viðtalinu að mikill fjöldi eldri borgara hefði verið blekktur til
að setja peninga sína inn í peningamarkaðssjóðina. Hann sagðist aldrei hafa séð
það svartara á ævinni.
Aldrei séð það svartara
Í gamla daga var það þannig að þeir
sem vildu spara lögðu féð
inn á sparireikninga.
Höguðu sér eins og skepnur
Helgi K. Hjálmsson, formaður
Landssambands eldri borgara,
segir að algjört siðleysi hafi ríkt
í gömlu bönkunum þegar þeir
beindu spjótum sínum að sparifé
eldri borgara. MYND KARL PETERSSON
„Hér fer á eftir frásögn af við-
skiptum aldraðs kaupsýslu-
manns sem var í einkabanka-
þjónustu hjá Kaupþingi.
Frásögnin kemur frá ættingjum
hans. Í byrjun september 2007,
en hann var þá á 88. aldursári,
tjáði hann fjölskyldu sinni að
hann hefði gert alvarleg mistök
í fjárfestingum og þegar hefði
orðið talsvert fjárhagslegt tjón.
Þann 19. júlí sama ár hafði hann
gert 5 afleiðusamninga sem fól-
ust í því að tekin voru körfu-
lán í erlendum gjaldmiðlum og
keypt hlutabréf fyrir andvirð-
ið og var 75% af lánsfénu varið
til kaupa á hlutabréfum í Kaup-
þing banka hf. og Exista hf. en
25% í öðrum bönkum. Fulltrúi
hans, sem hann taldi velgjörða-
mann sinn í bankanum, var í fríi
á þessum tíma og málið í hönd-
um staðgengils. Þegar fulltrú-
inn kom heim í byrjun ágúst fór
hann með samningana á heim-
ili mannsins til undirritunar, en
þá þegar hafði orðið talsvert tap
á fjárfestingunni vegna falls á
hlutabréfamörkuðum og geng-
islækkunar krónunnar. Í byrjun
árs 2008 var allsherjarveð tekið
í eignasafni umrædds viðskipta-
vinar.
Eftir að fjölskylda mannsins
fékk upplýsingar um málið ósk-
aði hún eftir því að gjörningur-
inn væri afturkallaður þar sem
hér væri um að ræða fullorðinn
mann sem hvorki hafði þekk-
ingu á slíkum gjörningum né
gerði sér grein fyrir afleiðingum
þeirra. Á þessu tímabili glímdi
maðurinn þar að auki við alvar-
legan heilsubrest sem fulltrúan-
um í bankanum var vel kunnugt
um. Loks hafði sonur hans lagt
áherslu á að ekki yrði staðið í
áhættusömum viðskiptum fyr-
ir hans hönd. Hafði hann með-
al annars farið fram á að eigna-
safni föður hans yrði komið í
ríkisbréf.
Við eftirgrennslan fjölskyld-
unnar reyndist ekki unnt að
fá hljóðrit af öllum samtölum
við bankann, heldur einung-
is tveimur, og gaf bankinn þá
skýringu að hringt hefði verið úr
GSM-símum. Ekkert liggur því
fyrir um að hann hafi átt frum-
kvæði að samningunum enda
hafði hann alla tíð verið varkár
í fjármálum og var stoltur yfir
því að hafa stundað sín viðskipti
án þess að hafa tekið lán. Hann
hafði ekki kannast við að hafa
tekið lán vegna kaupanna eða
samið um upphæðir eða vexti
og ekkert benti til annars en að
hann hefði talið að hann væri að
kaupa hlutabréf fyrir lausafjár-
muni sem hann ætti í sínu safni.
Fjölskyldan hitti nokkra
stjórnendur bankans á fundi í
febrúar 2008 og þá var henni tjáð
af einum stjórnandanum að lítið
þýddi fyrir hana að fara í mála-
rekstur „þar sem það væri fyrir-
fram tapað sem hinir tóku und-
ir með háðsglotti“, eins og segir í
frásögn hennar. Málið tók mjög á
umræddan einstakling sem lést
stuttu síðar. Þegar um fullorðið
fólk er að ræða reynir meðal ann-
ars á mat á líkamlegu og andlegu
atgervi þess, enda sagði bankinn
í svari sínu til fjölskyldunnar að
„ekkert í samskiptum viðkom-
andi hafi gefið tilefni til að ætla
að hann glímdi við minnisglöp“.
Af svari bankans er ljóst að hann
myndi svara af fullri hörku. Að-
standendur mannsins hefðu því
þurft að draga í efa andlega getu
viðkomandi manns sem er sárs-
aukafullt fyrir alla aðila. Mála-
lyktir urðu því þær að fjölskyldan
gerði upp við bankann og hefur
ekki í hyggju að fara lengra með
málið.“
Úr greinargerð siðfræðihóps rann-
sóknarnefndar, Siðferði og starfs-
hættir í tengslum við fall íslensku
bankanna 2008, e. Vilhjálm Árna-
son, Salvöru Nordal og Kristínu
Ástgeirsdóttur.
Aldraður maður með heilsubrest tapaði miklum peningum á lánum Kaupþings:
Vissi ekki af láninu