Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.2010, Blaðsíða 31

23. apríl 2010 FÖSTUDAGUR 31
HARMI SLEGNIR ÍBÚAR
að jafna sig eftir að þau komu heim og
fengu hreint vatn og hey. Þá hættu þau
að vera stressuð. En ég hringdi í slát-
urhússtjórann og bað hann um að
taka nokkra gripi hjá mér, ég ætla að
grynnka aðeins á búinu og létta á álag-
inu. Svo verðum við bara að sjá hvað
setur,“ segir hann að lokum, búinn að
fá nóg af þessu ástandi.
Erfiðast að sundra
fjölskyldunni
Í Drangshlíðardal mætum við hjón-
unum Guðna Úlfari Ingólfssyni og
Magðalenu Jónsdóttur þar sem þau
koma gangandi út úr fjósinu með
grímur fyrir andlitinu. Þau eiga tvö
börn, sjö og níu ára, sem þau sendu
suður til Reykjavíkur, enda standa ról-
urnar öskugráar í garðinum, hér er allt
þakið gjósku. „Við vorum rifin upp um
miðja nótt þegar eldgosið hófst. Auð-
vitað fannst okkur það mjög óþægilegt
þá, en eftir á að hyggja var það ekkert
óþægilegt miðað við það sem á eftir
kom,“ segir hún og spyr svo: „Hvern-
ig útskýrir maður hvernig það er að
ganga í gegnum svona lagað?“ Guðni
Úlfar segir að það sé mjög erfitt: „Ég
fann það svo vel þegar við sendum
börnin frá okkur. Ég vil að fjölskyldan
sé sameinuð og þegar við getum ekki
haft börnin hér út af þessum aðstæð-
um er þetta orðið erfitt.“
Magðalena fær kökk í hálsinn á
meðan hún útskýrir af hverju þau
sendu börnin burt: „Börnunum leið
ekki illa en við þurfum að hugsa um
okkur sjálf og koma þeim burt áður
en okkur færi að líða illa svo þeim líði
ekki illa af því að okkur líður illa. And-
rúmsloftið hér er heldur ekki gott fyrir
þau, við vitum ekkert um framtíðará-
hrif þess að fá þessa fíngerðu ösku nið-
ur í lungun.“
„Héldum að við vissum“
„Við héldum að við vissum hvernig það
væri að lenda í eldgosi og að því fylgir
mikið öskufall en það er ekki hægt að
gera sér grein fyrir því hvernig þetta
er án þess að hafa lent í þessu sjálfur.
Þetta er allt miklu meira og þyngra í
vöfum en ég hafði nokkurn tímann
ímyndað mér,“ segir Magðalena.
Guðni tekur orðið. „Við sjáum ekki
fyrir endann á þessu heldur og það er
erfiðast. Það væri mikið auðveldara að
takast á við þetta ef ég vissi að ég þyrfti
bara að komast í gegnum þetta núna
en einhver gæti sagt að þetta yrði búið
eftir tvo, þrjá daga. Við erum ekkert
tryggð fyrir því að þó að gosið hætti í
smá tíma núna að það sé komið til
að vera. Síðast var það að rjúka upp
með hléum á átján mánaða tímabili.
Þannig að þetta gæti jafnvel varað í
tvö, þrjú ár. Hvað vitum við?“
Íhugar að slátra
kindum áður en þær bera
Kristinn Stefánsson, bóndi á Raufar-
felli, hefur verið áberandi í fréttum
vegna ákvörðunar hans um að bregða
búi. Þegar komið er upp að Raufarfelli
öðlast maður fljótt skilning á þeirri
ákvörðun. Hér er öskulagið allt að
fimm sentímetra djúpt og þegar mað-
ur gengur um svæðið sígur maður nið-
ur í þykkan leir í hverju spori. Hér er
ekki einu sinni hægt að greina á milli
þess hvar vegurinn liggur og hvar tún-
in taka við. Það er allt grátt, öskugrátt.
Meira að segja fjöllin eru grá.
Á svæðinu eru nokkrir bæir og á
einum þeirra býr Guðni Rúnar Þór-
isson sem kemur til dyra með grímu
fyrir vitum þegar blaðamaður bank-
ar upp á. „Ég setti þetta bara á mig
þegar ég heyrði að askan gæti ver-
ið hættuleg. Hún smýgur alls stað-
ar inn.“ Guðni er ekki bóndi, hann
er sjómaður og á nokkrar kindur hér
ásamt bróður sínum. Hann á íbúð í
Reykjavík en hafur haldið sig hér til að
sinna fénu. „Það var erfitt að vera hér
á meðan það versta gekk yfir en ég hef
sterkar taugar hingað, ólst hér upp og
ef ég ákveð að fara mun ég koma aft-
ur seinna. Núna stend ég frammi fyr-
ir því að vita ekki hvort ærnar komist
út í vor. Ég veit ekki hvort ég gæti slátr-
að þeim, það er erfitt til þess að hugsa
en hvað er hægt að gera? Ég velti því
líka fyrir mér hvort það sé þó skárra að
gera það núna áður en þær bera en að
senda nýfædd lömb í sláturhúsið. Ég
hef svona tíu daga til þess að ákveða
þetta því þá hefst sauðburður hjá mér.“
Sefur með grímuna
Á næsta bæ hittum við nafna hans
Guðna Þorvaldsson. Sá býr í Reykja-
vík en á ær hér sem eru farnar að bera
og þarf því að sinna þeim. Hann á líka
hesta en sendi þá flesta í Fljótshlíð.
Hinir standa í gerði fyrir ofan húsið þar
sem hann fyllir baðkar af fersku vatni
og gefur þeim hey. Þremur verður lóg-
að seinna í dag. „Þeir eru orðnir gamlir
og lúnir. En ég er með svo lítið bú að
það verður ekkert mál að koma því fyr-
ir ef á þarf að halda, ég myndi aldrei
bregða því.“
Guðni er hér einn og segir það erf-
itt. „Ég er auðvitað vanur því að vera
einn en það er samt ekki auðvelt að
vera hér einn. Sérstaklega ekki í mesta
myrkrinu en þá var það svo svart að
þegar ég stakk hendinni út um dyrnar
sá ég hana ekki. Ég sá ekkert.“
Askan hefur líka sín áhrif og hann
bendir okkur á að keyra varlega um
svæðið til þess að þyrla henni ekki upp
að óþörfu og valda bændum óþæg-
indum. Hann tekur grímuna aldrei af
sér. „Ég sef með grímuna. Hér er alls
staðar þykkt ryklag, inni sem úti.“
Fólkið er hrætt
Við vorum ekki ein á ferð um Suður-
landið. Jóhannes Theódórsson, sál-
fræðingur hjá Rauða krossinum, fór
líka þar um í vikunni og ræddi við íbúa
á fundum Almannavarna. Hann segist
hafa orðið var við mikil streitueinkenni
hjá þeim sem hafa verið undir stöð-
ugu álagi frá því að gosið hófst. „Þegar
það stendur í þessu dag eftir dag fara
að koma fram streitueinkenni. Fólk
er orðið mjög hrætt og upplifir svefn-
leysi, hættir að borða eða borðar mjög
mikið, verður mjög viðkvæmt tilfinn-
ingalega og sveiflast mikið. Ég held að
umburðarlyndið gagnvart aðstæðun-
um fari þverrandi eftir því sem dag-
arnir líða. Álagið eykst og þeim mun
meira brotnar niður af vörnunum. Ég
hef ráðlagt fólki að fara af svæðinu til
þess eins að upplifa það aftur að vakna
á morgnana í hreinu lofti.“
Hann hefur einnig verið að hlera
það hjá íbúum hvernig börnin taka
þessu. „Ég heyri mæður segja að börn-
in hangi utan í þeim og séu alvarleg í
bragði. Þetta eru bráðaeinkenni sem
börn sýna gjarna þegar þau standa
frammi fyrir ógn og hætta steðjar að.
Ég hef miklar áhyggjur af því ef börnin
þurfa að búa við þetta ástand í lengri
tíma því mannskepnan þolir óvissu
mjög illa. Á meðan við vitum ekki
hverju við eigum von á er varnarkerfið
alltaf uppi og við erum alltaf á tánum.
Á sama tíma erum við að brenna rosa-
legri orku, líkt og bíll sem er keyrður í
botni í fyrsta gír. Fyrr eða síðar brenn-
ur fólk út.“
Hann segir einnig að fólk þoli nátt-
úruhamfarir betur en hamfarir af
mannavöldum og sérstaklega í landi
eins og Íslandi þar sem allt getur gerst.
„En við erum með kreppu og eldgos,
það er eðlilegt að einhverjir kikni und-
an því.“
Þetta er ekki skemmti-legt. Alls ekki.
Í flóðahættu Ólafur Baldursson, Guðlaug Þorsteinsdóttir, Sigríður Ólafsdóttir, Gísli Jens
og Baldur Bjarki. Þau eru í flóðahættu og ef til þess kemur þurfa þau bara að hlaupa
upp í hlíð og skilja dýrin eftir en Ólafur er klár með byssu og skot ef á þarf að halda.
Þreyttur og tættur Ármann Fannar Magnússon á Hrútafelli sendi konuna sína suður
með öll börnin nema Guðna sem varð eftir til þess að hjálpa föður sínum.
Sefur með grímuna Guðni Þorvaldsson á Raufarfelli er einn á bænum og segir það
erfitt. Grímuna tekur hann aldrei af sér og sefur meira að segja með hana.
ELDGOSIÐ
FRAMHALD Á
NÆSTU SÍÐU