Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.2010, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 23. apríl 2010 FRÉTTIR
Skýrsla rannsóknarnefndar Alþingis
um Icesave-innlánin í útibúi Lands-
bankans í Bretlandi er saga um
tómlæti og óskilvirk vinnubrögð ís-
lenskra stjórnvalda, Seðlabankans
og Fjármálaeftirlitsins.
Uppruni Icesave-reikninganna
er rakinn í sjötta bindi skýrslu rann-
sóknarnefndarinnar sem og sá
óstöðugleiki sem innlánin ollu á
endanum í fjármálastarfsemi lands-
ins.
FSA, breska fjármálaeftirlitið,
Englandsbanki og bresk stjórnvöld
höfðu mun meiri áhyggjur af málinu
mánuðum fyrir bankahrunið held-
ur en sambærilegar stofnanir hér á
landi.
Fundur Björgvins G. Sigurðssonar
viðskiptaráðherra með Alasdair Dar-
ling, fjármálaráðherra Breta 2. sept-
ember 2008, mánuði fyrir banka-
hrunið, gefur til kynna að tíminn hafi
í raun verið útrunninn og Lands-
bankamenn sem og íslensk stjórn-
völd yrðu að reyna að semja um
frekari frest til flutninga á Icesave í
breska lögsögu.
„Hér þarf líka að hafa í huga að
íslenska sendinefndin sem fundaði
með fjármálaráðherra Bretlands 2.
september 2008 var í reynd að óska
eftir því að bresk yfirvöld féllust á
að um tíma yrðu ekki nægar eignir
í Heritable Bank til að mæta skuld-
bindingum vegna þeirra innlána
sem flutt yrðu úr útibúinu. Miðað við
það sem rætt hafði verið um í sam-
skiptum Landsbankans og FSA var
þarna væntanlega um að ræða allt
að helmingi þeirra eigna sem FSA
hafði gert kröfu um að yrðu færðar til
dótturfélagsins eða um 2,5 milljarðar
punda. Íslendingar voru þannig að
óska eftir að það yrði á ábyrgð Breta
að mæta skakkaföllum sem af þessu
leiddu,“ segir í skýrslunni.
Skilja ekki alvöruna
Eftir umræddan fund Björgvins og
Darlings lýsti breski ráðherrann
vonbrigðum og fannst sem íslensk
stjórnvöld skildu ekki alvöru máls-
ins. Í skýrslu rannsónarnefndarinn-
ar er bent á að þremur dögum síð-
ar, 5. september 2008, hafi bankaráð
Landsbankans haldið fund, sem
bendir til að skilningsleysi eða að
minnsta kosti tómlæti hafi einn-
ig náð þangað inn. „Þar er áherslan
fyrst og fremst á lausafjárstýringu
útibúsins og því lýst að bankinn hafi
um skeið átt í viðræðum við FSA um
fyrirkomulag Icesave-reikninganna
og að regluleg skýrslugjöf til FSA sé
í föstum farvegi. Á þeim bæ fór ekki
mikið fyrir áhyggjum af stöðu máls-
ins,“ eins og segir í skýrslunni.
Einn þeirra sem sat fundinn í
London 2. september var Jón Þór
Sturluson, aðstoðarmaður Björgvins.
Jón Þór sagði við skýrslutöku að Dar-
ling hefði notað orðalag á borð við:
„Skiljið þið ekki hversu alvarlegt mál
þetta er?“
Samskipti Sverris Hauks Gunn-
laugssonar sendiherra við breska
embættismenn eru einnig athyglis-
verð í þessu sambandi. Sverrir Hauk-
ur gerði meðal annars grein fyrir
viðbrögðum Breta með eftirfarandi
hætti í tölvubréfi: „Maxwell minntist
jafnframt á það að fjármálaráðherr-
ann (Chancellor) hefði lagt áherslu
á hve pólitískt málið væri orðið þar
sem stöðugt væri verið að spyrja um
viðbrögð úr þinginu. Það væri mjög
æskilegt að íslensk stjórnvöld gætu
haft samráð við „the Treasury“ með
hvaða hætti þessum fyrirspurnum
yrði svarað.“
Af þessum ummælum má vænt-
anlega álykta að breskir þingmenn
hafi verið í senn betur upplýstir og
betur vakandi gagnvart óstöðugleik-
anum í fjármálalífinu en íslenskir
þingmenn. Þetta kann þó einnig að
eiga sér rætur í öðrum samskipta-
háttum en tíðkast hér á landi milli
stjórnvalda og stofnana.
Litlar líkur á að bankinn standi
Rannsóknarnefndin segir lítil merki
hafa sést um það í kjölfar þessara
funda í byrjun september 2008 að ís-
lensk stjórnvöld hafi kannað hvaða
leiðir kynnu að vera færar til þess
að greiða fyrir flutningum Icesa-
ve-reikninganna í breska lögsögu.
Þetta á einnig við um mánuðina fyr-
ir bankahrunið. Rannsóknarnefndin
gerir til dæmis athugasemdir við að
íslensk stjórnvöld hafi skort frum-
kvæði til afskipta af alvarlegri stöðu
sem upp var komin í samskiptum
Landsbankans við FSA löngu fyrir
hrun. „Í þessu samhengi er ástæða til
að benda á hversu lítið íslenska fjár-
málaeftirlitið kom lengst af að þessu
máli og að í þeim bréfum sem það
sendi FSA undir lok ágúst og fram
í september fylgdi það sérstaklega
fram sjónarmiðum Landsbankans.“
Áhyggjur vegna Icesave-reikn-
inganna voru umtalsverðar snemma
árs 2008 og áttu eftir að aukast til
muna. 30. mars sama ár varð mik-
ið útstreymi af Icesave-reikningun-
um og tortryggni jókst í garð íslensku
bankanna vegna smæðar íslenska
innstæðutryggingasjóðsins. „Í drög-
um Seðlabankans að fundargerð
er Sigurjón Þ. Árnason, bankastjóri
Landsbankans, sagður hafa rætt um
„tvær tímasprengur“ það er Icesave
og heildsöluinnlánin og haft er eft-
ir honum að „líkurnar á að íslensku
bankarnir komist í gegnum þetta
[séu] mjög mjög litlar“.
1. apríl áttu Geir H. Haarde for-
sætisráðherra og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir utanríkisráðherra fund
með Davíð Oddssyni, formanni
bankastjórnar Seðlabankans. Þar
er haft eftir Davíð að Landsbank-
inn gæti þolað slíkt ástand í 6 daga
og það sé vilji FSA að Landsbankinn
færi Icesave-reikningana yfir í breskt
dótturfélag.
Áfellisdómur
Þrátt fyrir rauð blikkandi ljós gerð-
ist ekki neitt: „Þrátt fyrir að fram-
angreindar áhyggjur væru komnar
fram og um þær væri rætt á vettvangi
að minnsta kosti þriggja ráðherra,
Seðlabankans og Fjármálaeftirlits-
ins hafa ekki komið fram við rann-
sókn nefndarinnar nein skjöl, gögn
eða ótvíræðar staðfestingar í skýrslu-
tökum um að íslensk stjórnvöld
hafi á þessum tíma lagt formlega
að Landsbankanum að flytja Icesa-
ve-reikningana yfir í dótturfélag eða
kallað eftir tímaáætlun um slíkt frá
bankanum ef stjórnvöld litu svo á að
hann væri að undirbúa flutninginn.“
(Bindi 6. bls. 43)
Enginn á vaktinni?
Rannsóknarnefnd Alþingis furðar
sig á því að Seðlabankinn virðist
hafa talið fullvíst að Landsbankinn
hefði fyrri hluta ársins 2008 unnið
hörðum höndum að því að koma Ic-
esave-reikningunum í breska lög-
sögu. „Rétt er að minna á að banka-
stjórn Seðlabankans virðist hafa
verið í villu um að Landsbankinn
ynni að flutningi Icesave reikning-
anna yfir í dótturfélag fyrri hluta árs
2008 eða allt
þar til 14. júlí það ár. Í ljósi þeirra
hagsmuna sem í húfi voru fyrir stöð-
ugleika íslenska bankakerfisins og
sérstaklega fyrir Tryggingarsjóð
innstæðueigenda og fjárfesta vekur
það óneitanlega athygli sem fram
kom í skýrslu Sigurjóns Þ. Árnason-
ar að bresk stjórnvöld hafi gengið
mun harðar fram í því að innláns-
reikningarnir yrðu fluttir úr útibúi
yfir í dótturfélag heldur en íslensk
stjórnvöld.“
LAUSATÖK OG
AÐGERÐALEYSI
Lausatök og stefnuleysi einkenndu alla
meðferð stjórnvalda, Seðlabankans og Fjár-
málaeftirlitsins á þeim vanda sem óx dag
frá degi eftir að Landsbankinn hóf söfnun
innlána í útibúi sínu í Bretlandi undir nafn-
inu Icesave. Eftir margra mánaða skoðana-
skipti, fundi og bréfaskriftir lýstu bresk
yfirvöld miklum vonbrigðum með fund
viðskiptaráðherra og embættismanna með
fjármálaráðherra Bretlands í byrjun sept-
ember 2008, skömmu fyrir bankahrunið,
og töldu að Íslendingar gerðu sér ekki enn
grein fyrir alvöru málsins.
JÓHANN HAUKSSON
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
n Úr skýrslu sem Geir H. Haarde gaf rannsóknarnend Alþingis eftir að FSA hafði sent
harðort bréf 15. ágúst 2008:
„[...] þá kemur bréfið frá FSA til Landsbankans, dagsett 15. ágúst, hryllilegt bréf.
Það berst til mín þarna um helgina með þeim hætti að formaður bankastjórnar
Seðlabankans hringir í mig, ég var þá staddur í ráðherrabústaðnum á Þingvöllum,
þetta er laugardagsmorgunn, og það endar með því að ég læt sækja bréfið og
það er komið með það austur. Hann segir: „Við erum búin að setja hérna í gang
vinnu strax til að svara allri vitleysunni í þessu bréfi um það sem snýr að íslensk-
um efnahagsmálum, því að bréfið er fullt af rangfærslum um það [...].“ Geir sagði
einnig: „[...] það sem er náttúrulega þó aðalatriðið í bréfinu var ekki þetta heldur
það að breska fjármálaeftirlitið er búið að komast að þeirri niðurstöðu að bankinn
sé í raun og veru kominn á leiðarenda, það er ekkert hægt að lesa þetta öðruvísi,
þeim eru sett þvílík skilyrði fyrir því að geta flutt yfir í dótturfélag eða yfirleitt
haldið þessu áfram að það er vandséð hvernig þeir geta uppfyllt þetta. [...]“
Banki á leiðarenda
Litlar varnir Viðbrögð Geirs.
H. Haarde bentu ekki til þess að
mati nefndarinnar að hann eða
aðrir skynjuðu alvöru málsins.
Furðu lostinn Það kom
Davíð Oddssyni og öðrum
seðlabankamönnum á óvart
að Landsbankinn hafði ekkert
reynt til þess að flytja Icesave í
breska lögsögu.
Órólegir Bretar Alasdair Darling
fjármálaráðherra Breta var óánægður
eftir fundinn í byrjun september og
sagði íslensk stjórnvöld ekki skilja alvöru
málsins.
Áhætta Breta Rannsóknarnefndin telur að Björgvin G. Sigurðsson og föruneyti
hans hafi á fundinum í London í byrjun september farið fram á að Bretar tækju mikla
áhættu vegna Landsbankans.